การทำบุญในวันเกิดนั้นมีหลายวิธี แต่ถ้าในทางพระพุทธศาสนาต้องสรุปลงในเรื่องที่เกี่ยวกับ การให้ทาน การรักษาศีล และการเจริญภาวนา เรามาดูว่าวันเกิดนั้นเราควรทำบุญวันเกิดของตนอย่างไร อาจจะเลือกทำอย่างใดอย่างหนึ่งที่สะดวกหรือจะทำทั้งหมดก็ไม่ขัดแย้งกัน ยิ่งจะเพิ่มบุญให้มากยิ่งขึ้น อีกอย่างบุญก็คือบุญ ทำเมื่อไหร่ก็เกิดบุญเมื่อนั้น แม้ไม่ถึงวันเกิดของตนก็ทำได้เสมอ
๑. ทำบุญวันเกิดด้วยการตักบาตรพระสงฆ์เท่าอายุหรือเกินอายุหรือกี่รูปก็ได้ตามสะดวก นี่ก็จัดเข้าในประเภทการให้ทาน
๒. ทำบุญวันเกิดด้วยการบำเพ็ญกุศลอุทิศแก่บรรพบุรุษ ที่เรียกว่า ทักษิณานุประทานก่อนแล้วจึงบำเพ็ญกุศลเนื่องในวันเกิด นี่ก็จัดเข้าประเภททาน และศีลด้วยเพราะเกี่ยวกับความประพฤติ
๓. ทำบุญวันเกิดด้วยด้วยการสวดมนต์ เลี้ยงพระ หรือมีพระธรรมเทศนาด้วย นี่ครบทั้ง ทาน ศีล ภาวนา
๔. ทำบุญวันเกิดด้วยการถวายสังฆทาน นี่จัดเข้าในประเภททาน
๕. ทำบุญวันเกิดด้วยการทำทานช่วยชีวิตสัตว์ เช่น ปล่อยนก ปล่อยปลา ฯลฯ หรือส่งเงินไปบำรุงโรงพยาบาลหรือกิจกรรมด้านสังคมสงเคราะห์อื่น ๆ นี่จัดเข้าในทาน
๖. ทำบุญวันเกิดด้วยการรักษาศีลหรือบำเพ็ญภาวนา นี่จัดเข้าในศีล และภาวนา
๗. ทำบุญวันเกิดด้วยการกราบขอรับพรจากพ่อแม่ ปู่ย่า ตายาย หรือผู้ที่ตนเคารพนับถือ นี่จัดเข้าในศีล เพราะเกี่ยวกับความประพฤติตามธรรมเนียม
๘. ทำบุญวันเกิดด้วยการบำเพ็ญคุณประโยชน์อื่น ๆ เช่น ช่วยเหลือสังคม เก็บกวาดถนน นี่จัดเข้าในศีลและสงเคราะห์เข้าในทานได้อีกด้วย
การทำบุญวันเกิด คือการปรารภวันเกิดเป็นเหตุแห่งการทำบุญเป็นเหตุแห่งการทำความดี การทำความดีหรือทำบุญไม่ว่าวันไหน ๆ ด้วยเหตุอันใด ถ้าทำอย่างถูกวิธีย่อมได้รับผลดีหรืออานิสงส์ ดังมีพระพุทธภาษิต ความว่า
ผู้ให้อาหาร ชื่อว่า ให้กำลัง ผู้ให้ผ้า ชื่อว่า ให้ผิวพรรณ ผู้ให้ยาน ชื่อว่า ให้ความสุข ผู้ให้ประทีป ชื่อว่า ให้ดวงตา
(พระไตรปิฏก เล่มที่ ๑๕ ข้อ ๑๓๘ หน้า ๔๔ )
และพระพุทธภาษิต ความว่า
ผู้ให้สิ่งที่น่าพอใจ ย่อมได้สิ่งที่น่าพอใจ ผู้ให้สิ่งที่เลิศ ย่อมได้สิ่งที่เลิศ ผู้ให้สิ่งประเสริฐ ย่อมได้สิ่งที่ประเสริฐ ผู้ให้สิ่งที่ประเสริฐสุด ย่อมได้สิ่งที่ประเสริฐสุด
(พระไตรปิฏก เล่มที่ ๒๒ ข้อ ๔๔ หน้า ๖๖)
๑. ในการทำบุญวันเกิดควรเน้นคุณค่าทางจิตใจมากกว่าวัตถุ เช่น ทำจิตใจให้สงบแจ่มใสและทำบุญตามศรัทธา
๒. ควรเป็นกิจกรรมที่มุ่งบำเพ็ญประโยชน์แก่ผู้อื่นหรือส่วนรวม เช่น การบริจาคทาน สมทบทุนเพื่อสาธารณประโยชน์ ใช้แรงงานของตนเองเพื่อส่วนรวม
๓. ควรมุ่งเน้นให้เป็นการประหยัด จัดงานวันเกิดในวงครอบครัวไม่ควรจัดหรูหราฟุ่มเฟือย
๔. ควรอนุรักษ์วัฒนธรรมไทย ไม่จำเป็นต้องจัดแบบต่างประเทศ เช่น ตัดเค้กวันเกิด จุดเทียน หรือเป่าเทียน ร้องเพลงภาษาต่างประเทศอวยพรวันเกิด ฯลฯ
๕. ในกรณีที่ผู้น้อยไปรดน้ำอวยพรวันเกิดผู้ใหญ่ นิยมอ้างคุณพระศรีรัตนตรัยก่อนแล้วจึงมีคำอวยพร ส่วนของขวัญที่จะให้นั้น ควรทำด้วยน้ำพักน้ำแรงหรือของที่ประดิษฐ์ด้วยฝีมือตนเอง ถ้าเป็นดอกไม้ควรเป็นดอกไม้ที่ปลูกในประเทศไทย กรณีที่ผู้ใหญ่อวยพรวันเกิดผู้น้อย ผู้ใหญ่ควรกล่าวถ้อยคำอันเป็นมงคลแก่ผู้รับพร
