ช่วงนี้กระแสพญานาคกำลังมาแรง ไม่ว่าที่ไหนต่างก็เพิ่งพิงพญานาค ผมจึงพยายามหาข้อมูลวิธีการบูชาพญานาค พญาเลือกหาวิธีที่ไม่ขัดแย้งกับเรื่องของการทำบุญโดยทั่วไป คือไม่ขัดแย้งกับเรื่องของ ทาน สมาธิ ภาวนา มากนัก แน่นอนว่าการบูชาพญานาคนั้นไม่ใช่หนทางแห่งพระนิพพานและผมเองก็ไม่ได้เขียนบทความไปสู่นิพพานด้วย แต่การกระทำใดที่ไม่ทำให้ตนเองและผูัอื่นเดือดร้อน ไม่ขัดต่อการบำเพ็ญบุญ ก็ควรพิจารณาในการเลือกปฏิบัติได้
การบูชาคืออะไร
การบูชาคือการแสดงความเคารพ นอบน้อม การยกย่อง การสรรเสริญ การนับถือ การให้เกียรติ์ การปฏิบัติตาม การยอมรับ การให้สิ่งของ การต้อนรับ การไหว้ สิ่งเหล่านี้ล้วนแต่เป็นลักษณะของการบูชาทั้งนั้น แม้การนับถือว่าท่านเป็นผู้ใหญ่กว่า เกิดก่อนเราแล้วนับถือ นี่ก็เป็นลักษณะของการบูชาอย่างหนึ่ง ตามพระพุทธศาสนาแบ่งการบูชาเป็น 2 ประเภท ได้แก่
อามิสบูชา เป็นการบูชาด้วยสิ่งของต่าง ๆ การปรนนิบัติ การดูแล ให้ข้าวน้ำ ให้ที่อยู่อาศัย ให้ยารักษาโรค ค่าใช้จ่าย ตลอดถึงการบูชาด้วยดอกไม้ ธูป เทียน พูดง่าย ๆ เป็นการแสดงออกภายนอก แต่ก็เป็นเรื่องที่สำคัญเหมือนกัน
ปฏิบัติบูชา เป็นการบูชาด้วยการปฏิบัติตามคำสอน คือ ปฏิบัติตามแบบที่ท่านทำ ที่ท่านได้แนะนำไว้ ปฏิบัติตามคำที่ท่านสั่งสอนไว้ คือท่านได้ปฏิบัติเป็นตัวอย่างมาแล้วอย่างไร ก็ปฏิบัติตามท่านสอนไว้อย่างไร ท่านแนะนำอย่างไรก็ทำตามด้วยความเต็มใจอย่างนั้น มีข้อถกเถียงกันอยู่ว่า การให้ทานนั้น เป็นปฏิบัติบูชา หรืออามิสบูชา แท้จริงการให้ทาน การถวายทานนั้น ถ้าเป็นฆราวาสทำ ท่านว่าเป็นปฏิบัติบูชา เพราะเป็นการทำตามคำสอนของพระพุทธเจ้า ในข้อที่ว่า ทาน ศีล ภาวนา ฉะนั้น การให้ทานก็คือการปฏิบัติตาม แม้ในมงคลสูตรที่ให้เราปฏิบัติตามเพื่อความเป็นมงคลก็ไม่ทิ้งเรื่องทาน แต่ทานนั้น ถ้าบรรพชิตทำ ท่านว่าเป็นอามิสบูชา เพราะพระศาสดาสอนบรรพชิตเริ่มที่ ศีล สมาธิ ปัญญา นั่นเอง
บูชาพญานาคด้วยการอุทิศบุญให้
มีเรื่องเล่าในพระคัมภีร์พระวินัยปิฎกว่า ครั้งหนึ่งนาคได้แปลงกายเข้ามาบวชในพระพุทธศาสนา และถูกเหล่าพระสงฆ์จับได้ว่าเป็นนาคแปลงกายเข้ามาบวช พระศาสดาให้สึกออกไปเสีย และทำการห้ามอุปสมบทแก่บุคคลที่มิใช่มนุษย์ การที่นาคนั้นแปลงกายหรือจะเรียกว่าปลอมเข้ามาบวชก็ตาม มิใช่เพื่อหวังทำลายพระศาสนา แต่เพื่อต้องการบำเพ็ญบุญในพระพุทธศาสนาในรูปแบบของพระสงฆ์ เพราะนาคนั้นต้องการปฏิบัติธรรมหรือต้องการบุญที่ยิ่งขึ้นไปอีก บุญจึงเป็นที่ต้องการของสัตว์โลกไม่ว่าภพไหน ๆ ฉะนั้น เมื่อเราทำบุญไม่ว่าบุญนั้นจะเกิดจากการให้ถวายทาน การรักษาศีล การสวดมนต์ภาวนาก็ตาม เราอย่าลืมอุทิศบุญนั้นให้แก่เหล่านาคทั้งหลาย โดยเฉพาะบุญที่บำเพ็ญในวันพระ ในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนาต่าง ๆ มีวันมาฆบูชา ตลอดถึงวันออกพรรษาเป็นต้น
บูชาพญานาคด้วยการแผ่เมตตาไปให้
การแผ่เมตตาในที่นี้ มีบทสำหรับการแผ่เมตตาโดยเฉพาะ ทุกวันนี้เราอาจจะเรียกว่าบทสวดมนต์ หรือพระปริตร เรียกเจาะจงไปที่บทนี้ว่า “ขันธปิตร” ซึ่งเป็นบทที่แผ่เมตตาให้กับเหล่าพญานาคทั้ง 4 ตระกูล และปริวารของเหล่าพญานาคนั้น บทขันธปริตร มีอยู่ว่า
วิรูปักเขหิ เม เมตตัง เมตตัง เอราปะเถหิ เม
ฉัพยาปุตเตหิ เม เมตตัง เมตตัง กัณหาโคตะมะเกหิ จะ
อะปาทะเกหิ เม เมตตัง เมตตัง ทิปาทะเกหิ เม
จะตุปปะเทหิ เม เมตตัง เมตตัง พะหุปปะเทหิ เม
มา มัง อะปาทะโก หิงสิ มา มัง หิงสิ ทิปาทะโก
มา มัง จะตุปปะโท หิงสิ มา มัง หิงสิ พะหุปปะโท
สัพเพ สัตตา สัพเพ ปาณา สัพเพ ภูตา จะ เกวะลา
สัพเพ ภัทรานิ ปัสสันตุ มา กิญจิ ปาปะมาคะมา
อัปปะมาโณ พุทโธ, อัปปะมาโณ ธัมโม, อัปปะมาโณ สังโฆ, ปะมาณะ วันตานิ สิริงสะปานิ, อะหิ วิจฉิกา สะตะปะที อุณณานาภี สะระพู มูสิกา, กะตา เม รักขา กะตา เม ปะริตตา, ปฏิกกะมันตุ ภูตานิ, โสหัง นะโม ภะคะวะโต, นะโม สัตตันนัง สัมมาสัมพุทธานังฯ
ขันธปริตร แปล
วิรูปักเขหิ เม เมตตัง
-ข้าพเจ้ามีเมตตาจิต กับงูตระกูลวิรูปักขะทั้งหลาย
เมตตัง เอราปะเถหิ เม
-ข้าพเจ้ามีเมตตาจิต กับงูตระกูลเอราปถะทั้งหลาย
ฉัพยาปุตเตหิ เม เมตตัง
-ข้าพเจ้ามีเมตตาจิต กับงูตระกูลฉัพยาปุตตะทั้งหลาย
เมตตัง กัณหาโคตะมะเกหิ จะ
-ข้าพเจ้ามีเมตตาจิต กับงูตระกูลกัณหาโคตมกะทั้งหลาย
อะปาทะเกหิ เม เมตตัง
-ข้าพเจ้ามีเมตตาจิต กับสัตว์ไม่มีเท้าทั้งหลาย
เมตตัง ทิปาทะเกหิ เม
-ข้าพเจ้ามีเมตตาจิต กับสัตว์ ๒ เท้าทั้งหลาย
จะตุปปะเทหิ เม เมตตัง
-ข้าพเจ้ามีเมตตาจิต กับสัตว์ ๔ เท้าทั้งหลาย
เมตตัง พะหุปปะเทหิ เม
-ข้าพเจ้ามีเมตตาจิต กับสัตว์ มีเท้ามากทั้งหลาย
มา มัง อะปาทะโก หิงสิ
-ขอสัตว์ไม่มีเท้า อย่าได้เบียดเบียนข้าพเจ้าเลย
มา มัง หิงสิ ทิปาทะโก
-สัตว์ ๒ เท้า ก็อย่าได้เบียดเบียนข้าพเจ้าเลย
มา มัง จะตุปปะโก หิงสิ
-ขอสัตว์ ๔ เท้า อย่าได้เบียดเบียนข้าพเจ้าเลย
มา มัง หิงสิ พะหุปปะโก
-สัตว์หลายเท้า ก็อย่าได้เบียดเบียนข้าพเจ้าเลย
สัพเพ สัตตา สัพเพ ปาณา
-ขอสัตว์ทั้งหลายทั้งปวง ผู้มีลมปราณ
สัพเพ ภูตา จะ เกวะลา
-และเหล่าภูตสัตว์ทั้งปวง ผู้หาลมปราณมิได้
สัพเพ ภัทรานิ ปัสสันตุ
-จะประสบแต่ความเจริญ ด้วยกันทั้งหมดเถิด
มา กิญจิ ปาปะมาคะมา
-อย่าได้รับโทษอันชั่วช้าใดๆ เลย
อัปปะมาโณ พุทโธ
-พระพุทธเจ้า ทรงมีพระคุณสุดที่จะประมาณ
อัปปะมาโณ ธัมโม
-พระธรรม มีพระคุณอันหาประมาณมิได้
อัปปะมาโณ สังโฆ
-พระสงฆ์ มีพระคุณที่สุดจะกำหนด
ปะมาณะวันตานิ สิริงสะปานิ
-สัตว์เลื้อยคลานทั้งหลาย อันมีประมาณคือ
อะหิ วิจฉิกา สะตะปะที
-งู แมงป่อง ตะขาบ
อุณณานาภี สะระพู มูสิกา
-แมงมุม ตุ๊กแก และหนู
กะตา เม รักขา กะตา เม ปะริตตา ปะฏิกกะมันตุ ภูตานิ
-ขอสัตว์ทั้งหลายเหล่านั้น จงหลบหลีกไปเสียเถิด
เพราะการรักษาป้องกัน อันข้าพเจ้าได้ทำไว้แล้ว
โสหัง นะโม ภะคะวะโต
-เพราะข้าพเจ้านั้น กระทำความนอบน้อม
แด่พระผู้มีพระภาคเจ้าอยู่
นะโม สัตตันนัง สัมมาสัมพุทธานัง ฯ
-กระทำความนอบน้อม
แด่พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ๗ พระองค์อยู่
เคล็ดลับในการบูชาพญานาคด้วยเครื่องบูชา
ทุกวันพระ (เดือน 1 มี 4 ครั้ง) หรืออย่างน้อยทุกวันขึ้น 15 ค่ำ (เดือนละครั้ง) ให้นำรูปปั้นพญานาคที่เราบูชาอยู่มาแช่น้ำ หรือประพรมด้วยน้ำหอม หรือถ้ามีน้ำมันจันทร์หอมก็นำมาทามาประพรมที่องค์พญานาค
สำหรับเครื่องสังเวยบูชานั้น นิยมเป็นผลไม้ เช่น กล้วย มะพร้าว ส้ม หรือเป็นไข่ไก่ แต่บางท่านบอกกล่าวว่า ห้ามถวายเนื้อสัตว์ เพราะท่านรักษาศีล อันที่จริง เราไม่ได้ให้ท่านฆ่าสัตว์สักหน่อย การถวายอาหารคาวแก่พระสงฆ์ เราไม่ได้ให้พระสงฆ์หรือใครฆ่าสัตว์ และพระสงฆ์เองก็ฉันได้โดยไม่ผิดศีล ส่วนการรักษาศีลนั้น อยู่ที่ตัวเรา ควรจะรักษาที่ตัวเรา คือเราห้ามฆ่าสัตว์เป็นต้น สิ่งที่ไม่ควรถวายคือสุราต่างหาก เพราะมันศีลชัดเจน แม้ตัวเราก็ไม่ควรดื่ม ไม่ควรแตะต้อง ไม่ควรซื้อขาย แต่สำหรับผมเอง แนะนำถวายผลไม้ อาหารคาวอย่างมากก็ไข่ เพราะรักษาจัดง่าย รักษาง่าย ไม่มีกลิ่นคาว ส่วนดอกไม้นั้นบูชาด้วยดอกไม้อะไรก็ได้ ขอเพียงมีกลิ่นหอม สีสันสวยงาม แต่บางท่านนิยมดอกไม้สีขาว มีดอกมะลิเป็นต้น
เมื่อเครื่องบูชาพร้อม ให้ทำการสวดมนต์บท พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ และพระสูตรอื่น ๆ เชื่อว่าเหล่านาคชอบฟัง และอย่าลืม ขันธปริตรตามที่กล่าวไว้เบื้องต้น จากนั้นทำการแผ่เมตตา อุทิศบุญ ขอพร ด้วยการกล่าวประมาณนี้ว่า
ด้วยอำนาจพระรัตนตรัย ข้าพเจ้า ………………. มีความเชื่อ มีความศรัทธาในทิพย์ภาวะ และบุญบารมีแห่งองค์เทพบุตรนาคราชทั้ง 4 ตระกูล วิรูปักขะ ฉัพพยาปุตตะ กัณหาโคตมะ เอราปถะ ปู่ศรีสุทโธนาคราชแห่งอีสานทิศ ชมพูนาคราชแห่งอุดรทิศ และพญานาคทุกหมู่เหล่าในทุกทิศานุทิศทั่วสากลจักรวาล
ข้าพเจ้าขอถวายเครื่องมงคล มีอาหาร ผลไม้ ดอกไม้ น้ำมันจันทร์ เครื่องหอม และเครื่องบูชาสักการะเหล่านี้ ตลอดจนถึงกุศลผลบุญที่ข้าพเจ้าได้สร้างมา (นึกถึงเหตุการณ์ที่ได้ทำบุญ หรือกล่าวถึง เช่น ได้ตักบาตร ถวายสังฆทานมา) จงสำเร็จแก่องค์เทพบุตรนาคราช ตลอดถึงนาคราชทุกหมู่เหล่าจงรับและจงประทานพรอันประเสริฐให้บังเกิดความสุข ความเจริญ มีเสน่ห์เมตตามหานิยม บังเกิดโชคลาภ ความร่ำรวย โชคดี ตลอดจนถึงขอให้มีที่ดิน ที่อยู่อาศัย มีทรัพย์สมบัติอันมั่นคง ดำรงตนเพื่อประกอบคุณงามความดี และสร้างบุกุศลได้ตลอดไป ขอคำอธิษฐานนี้จงเกิดขึ้นแก่ข้าพเจ้า ครอบครัวของข้าพเจ้า ตั้งแต่บัดนี้เป็นต้นไป ด้วยเทอญ
ปัจฉิมัสะมิง ทิสาภาเค สันติ นาคา มะหิทธิกา
เตปิ ตุมเห อะนุรักขันตุ อาโรคะเยนะ สุเขนะ จะ
ข้อมูลบางส่วนจาก klangpanya.com