“ลูกประคำ” หมายถึง ลูกกลม ๆ ที่ร้อยด้วยเชือกหรือเส้นเอ็นเป็นสิ่งสำหรับชักนับเป็นคะแนนในเวลานั่งบริกรรมภาวนาคาถาต่าง ๆ หรือบทภาวนา “ลูกประคำ” ตามความหมายและความรู้สึกของนักนิยมสะสมพระเครื่องและสายเครื่องรางของขลังแล้วนั้น “ลูกประคำ” ยังเป็นเครื่องรางของขลังอีกประเภทหนึ่งที่นิยมในการพกพาติดตัว หรือคล้องคอ เพื่อให้เกิดพุทธานุภาพในการคุ้มครองป้องกันภัยนเอง
“ลูกประคำ” เริ่มใช้กันมาอย่างแพร่หลายตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา ตำรับวัดป่าแก้วของสมเด็จพระนพรัตน์ยังได้กล่าวไว้ว่า “ได้มีการสร้างประคำดาบปราบหงสาวดี ถวายแด่พระบาทสมเด็จพระนเรศวรมหาราชเพื่อทรงออกศึกกู้ชาติในยามที่ทรงสิ้นพระชนม์ชีพ ณ เมืองหาง ก็ทรงมีประคำคล้องติดพระศอ อยู่อย่างแนบแน่น เพราะทรงนับถือสมเด็จพระนพรัตน์เป็นอาจารย์องค์สำคัญ”
“ลูกประคำ” โดยปกตินิยมจะมี 108 เม็ด จำนวน 108 เม็ด นับจากลูกแรกจนถึงลูกสุดท้ายไม่รวมหัวจุก 108 เม็ดนี้ถือว่าเป็นเลขมงคลสื่อถึง พระพุทธคุณ 56 พระธรรมคุณ 38 พระสังฆคุณ 14 อกจากนั้นสื่อได้ทั้งพระอรหันต์ 108 รูป สวดสาธยายพระคาถา 108 จบ ว่าน 108 ชนิด
“ลูกประคำ” บางสำนักนิยมใช้ว่าน 108 ชนิด มาบดผสมกับเครื่องยาต่าง ๆ แล้วจึงยึดด้วยรักหรือปูน แล้วจึงทำการเจาะรูตรงกลาง นำแผ่นเงินหรือแผ่นทองจารอักขระแล้วทำการม้วนเป็นตะกรุด เสียบเป็นแกนกลางสำหรับร้อยเชือก บางสำนักใช้ลูกไม้มงคล หรือใช้ไม้มงคลอื่น ๆ เช่น แก่นคูน แก่นมะขาม กะลามะพร้าวตาเดียว ตลอดถึงงาช้าง เป็นต้น
ประคำถัก หลวงพ่ออุตตมะ 108 เม็ด
ประคำถัก 108 เม็ด กระดาษสาลงยันต์ ของหลวงพ่ออุตตมะ วัดวังก์วิเวการาม จ.กาญจนบุรี นับว่าเป็นสุดยอดของประคำที่ได้ถูกตามตำรามอญโบราณ โดยวิธีการทำที่ค่อนข้างซัลซ้อน ท่านให้นำกระดาษสามาตัดเป็นแผ่นกว้างยาวพอเหมาะ จากนั้นทำการลงพระยันต์ ลงหัวใจพระคาถาต่าง ๆ โดยเฉพาะหัวใจพระรัตนตรัย จากนั้นท่านจะวางเรียงกระดาษที่ลงยันต์ไว้แล้วตามลำดับไม่ให้สลับที่กัน เรียงตามลำดับพระคาถา จากนั้นจึงนำมาพับม้วนเป็นวงกลม ถักด้ายสายสิญจน์หรือด้ายมงคลทับหุ้มอีกที กล่าวกันมาว่าตลอดเวลาที่ถักจะต้องภาวนาพระคาถากำกับไปด้วยจนเสร็จ ก็จะได้ลูกประคำถัก 1 เม็ด ประคำถักของหลวงพ่ออุตตมะจึงทำยากหายาก แต่ละเม็ดของลูกประคำเต็มด้วยอักขระยันต์ ใน 108 เม็ด เต็มด้วยพระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ ที่เรียกว่า อิติปิโส รัตนมาลา
คาถาภาวนาลูกประคำ หลวงพ่ออุตตมะ
หลวงพ่ออุตตมะท่านสอนให้ภาวนาโดยนับลูกประคำ 108 เม็ด ด้วยพระคาถาบูชาพระพุทธเจ้า 5 พระองค์ คือ
“นะ โม พุท ธา ยะ ยะ ธา พุท โม นะ มะ อะ อุ อุ อะ มะ” พร้อมนับลูกประคำทีละเม็ด จนครบ 3 รอบลูกประคำแล้ว จึงภาวนาว่า “พุทโธ พุทโธ ๆ” พร้อมนับลูกประคำ ยิ่งภาวนามากเท่าไหร่ ยิ่งเกิดบุญกุศลมาก
ความหมายของ นะ โม พุท ธา ยะ
นะ โม พุท ธา ยะ” คือพระพุทธเจ้า 5 พระองค์ในกัปนี้
นะ คือพระกกุสันโธพุทธเจ้า
โม คือพระโกนาดมพุทธเจ้า
พุท คือพระกัสสปพุทธเจ้า
ธา คือพระศากยพุทธเจ้า
ยะ คือพระศรีอาริยเมตไตรย
มะ อะ อุ คือพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์
คาถาอาราธนาลูกประคำ ใช้ได้ทุกสำนัก
ตั้งนะโม 3 จบ และระลึกถึง คุณพระพุทธเจ้า คุณพระธรรมเจ้า คุณพระสงฆเจ้า และบิดามารดา ครูบาอาจารย์ ก่อนจะนำติดตัวให้ว่า สาธุ พุทธัง อาราธะนัง ธัมมัง อาราธะนัง สังฆัง อาราธะนัง อุกาสะ อาราธะนัง อิมัง กายะพันธะนัง อะธิฏฐามิ
