บูชาพระ จุดธูปก่อนเทียน หรือ จุดเทียนก่อนธูป มีความหมายอย่างไร ต่างกันอย่างไร

เมื่อเราไปร่วมพิธีกรรมเกี่ยวกับศาสนา ที่ต้องจัดตั้งโต๊ะหมู่บูชา มีการถวายสังฆทาน เป็นต้น เพื่อให้ประธานในพิธีทำการถวายเครื่องสักการบูชาแด่พระรัตนตรัย ซึ่งมี ธูป เทียน ดอกไม้เป็นต้น และเมื่อเริ่มพิธีการ ผู้ทำหน้าที่โฆษกก็จะประกาศเชิญประธานในพิธีทำการจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย แต่โฆษกบางคนก็ใช้คำว่าเชิญจุดเทียนธูป ตกลงว่าควรใช้คำไหน และควรธูปหรือเทียนก่อน

คำตอบอาจจะง่ายขึ้น หากเรารู้ว่า เราทำอะไร เพื่ออะไร เราจุดธูปเพื่ออะไร จุดเทียนเพื่ออะไร กล่าวรวม ๆ คือเพื่อบูชาพระรัตนตรัย แล้วเราใช้อะไรบูชาบ้าง

ธูป 3 ดอก เพื่อบูชาพระพุทธเจ้า กล่าวคือเพื่อบูชาพระพุทธคุณโดยย่อ 3 ประการ ได้แก่

ธูปดอกที่ 1 บูชาพระปัญญาคุณ
ธูปดอกที่ 2 บูชาพระวิสุทธิคุณ
ธูปดอกที่ 3 บูชาพระมหากรุณาธิคุณ

เทียน 2 เล่ม เพื่อบูชาพระธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้า ซึ่งแบ่งเป็น 2 ได้แก่

เทียนเล่มที่ 1 บูชาพระธรรม (พระสูตร/พระอภิธรรม)
เทียนเล่มที่ 2 บูชาพระวินัย

ดอกไม้หลากสี ใช้บูชาพระสงฆ์ โดยเปรียบเทียบว่า ผู้ที่บวชเป็นพระสงฆ์เป็นลูกชาวบ้านมาจากร้อยพ่อพันแม่แตกต่างกันทั้ง อายุ ฐานะ ชาติ ตระกูล การศึกษา อุปนิสัย สันดาน มารยาท แต่พอมาบวชถือพระธรรมวินัยเดียวกัน ปฏิบัติตรงกัน ย่อมสวยงามน่ากราบไหว้ เหมือนดอกไม้ที่จัดบนโต๊ะบูชา ที่นายช่างเก็บดอกไม้จากป่าสารพัดสี เอามาจัดใส่พานแจกันรวมกันตกแต่งเข้ารูปแล้วย่อมดูสวยงามน่าชม พระภิกษุสงฆ์ก็สวยงามน่าบูชาได้ เพราะถือธรรมวินัยระเบียบเป็นอันเดียวกัน

คลิกอ่าน คำกล่าวบูชา เวลาจุดธูป เทียน ถวายดอกไม้บูชาพระรัตนตรัย

เมื่อว่าโดยลำดับแห่งพระรัตนตรัยแล้ว คือพระพุทธเจ้า พระธรรมเจ้า พระสงฆเจ้า ฉะนั้น จึงควรจุดเครื่องสักการะบูชาตามลำดับคือ จุดธูปเพื่อบูชาพระพุทธเจ้า จุดเทียนเพื่อบูชาพระธรรมเจ้า ส่วนดอกไม้สำหรับบูชาพระสงฆเจ้าไม่ต้องจุดไฟ จึงไม่มีการจุด คงวางไว้เฉย ๆ นี่คือเครื่องบูชาพระรัตนตรัย ที่เป็นอามิสบูชา 3 ชนิดดังกล่าวนี้ จึงเป็นเรื่องที่ถูกต้องแล้วที่เราจะได้ยินคำว่าจุดธูปเทียนบูชาพระมาแต่สมัยปู่ย่าตายาย

ส่วนในภาคปฏิบัติ (ที่ปฏิบัติไม่ถูก) ทำไมคนจึงมักจะจุดเทียนก่อน แล้วจึงธูปทีหลัง ข้อนี้อาจจะเพราะเหตุว่า

1. ผู้บูชา ไม่รู้ความหมายของการบูชา ไม่รู้ว่าธูป 3 ดอกหมายถึงบูชาอะไร ไม่รู้ว่าเทียน 2 เล่มบูชาอะไร จึงคิดว่าจุดสิ่งไหนก่อนก็ได้
2. จุดเทียนง่ายกว่า ส่วนจุดธูปใช้เวลาจุดนานกว่า จึงจุดสิ่งที่จุดง่ายกว่า
3. เพราะต้องการใช้ธูปจุดจากเทียนอีกทีหนึ่ง

ข้อที่ 1 ผู้บูชาไม่รู้ความหมายของการบูชา ต้องแก้ด้วยการศึกษา ถามผู้รู้ ต้องผู้ที่รู้จริง อธิบายเหตุผลได้ ไม่ใช่แค่ตอบว่าจุดธูปก่อน หรือจุดเทียนก่อน แต่ไม่อธิบายเหตุผลของการจุดก่อนหลัง ส่วนข้อที่ 2 และข้อที่ 3 ต้องแก้ด้วยการจัดเตรียมเครื่องบูชา ธูป เทียน ให้พร้อม ปลายธูปควรชุบด้วยน้ำมันเสียก่อนแล้วปักไว้ในกระถางรอ และที่สำคัญต้องเตรียมเทียนชะนวนให้ผู้เป็นประธานหรือผู้ที่ทำหน้าที่จุดเครื่องบูชาด้วย ประธานจะใช้เทียนชะนวนนั้นในการจุดธูป 3 ดอกในกระถาง และจุดเทียน 2 เล่มตามลำดับแห่งการบูชา

ขอบคุณ ที่มา สังฆทานเจ้าปัญหา โดย พระราชวิมลโมลี (ดำรง ทิฏฺฐธมฺโม)

https://www1.mcu.ac.th/article/detail/14240