ศาลาการเปรียญ เป็นศาลาอเนกประสงค์โดยมากสร้างตามสถาปัตยกรรมไทย หากสร้างตามแบบสถาปัตยกรรมอื่นอาจจะเรียกว่าศาลาอเนกประสงค์แทน ถูกก่อสร้างในเขตที่เรียกว่าสังฆาวาสในบริเวณวัดนั้น ๆ เพื่อใช้สำหรับเป็นที่ประกอบกิจกรรมในทางพุทธศาสนา ที่เรียกว่าศาลาเปรียญนั้นเพราะเมื่อก่อนใช้เป็นสถานที่สำหรับการเรียนการสอนของสงฆ์ เปรียญ มาจากภาษาบาลีว่า บาเรียน ซึ่งหมายถึง พระที่ได้เรียน หรือ พระนักเรียน
ประโยชน์ของศาลาการเปรียญ
อย่างที่กล่าวข้างต้นศาลาการเปรียญใช้เป็นศาลาอเนกประสงค์ จึงสามารถใช้งานได้ทุกอย่าง ตั้งแต่กิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนา ตลอดถึงกิจกรรมอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับชุมชน เป็นต้นว่า
- ใช้เป็นที่ทำวัตรสวดมนต์ของพระภิกษุสงฆ์ในวัด ในกรณีที่วัดนั้นไม่มีหอสวดมนต์
- ใช้เป็นที่ฉันภัตตาหารของพระภิกษุสามเณร
- ใช้เป็นสถานที่ให้ญาติโยมมาทำบุญในทางพระพุทธศาสนา
- ใช้เป็นสถานที่ต้อนรับแขกหรือต้อนรับญาติโยม
- ใช้เป็นที่ฟังธรรมหรือแสดงธรรม
- ใช้เป็นที่ประชุมคณะสงฆ์
- ใช้เป็นที่ประชุมชาวบ้าน
- ใช้เป็นสถานที่จัดกิจกรรมการเลือกตั้ง
เราควรถวายศาลาการเปรียญในโอกาสใด
- ถวายศาลาเปรียญแก่วัดที่กำลังสร้างใหม่
- ถวายศาลาเปรียญแก่วัดที่มีศาลาเปรียญเก่าชำรุด ที่ต้องการสร้างใหม่หรือบูรณะใหม่
- ร่วมบริจาคเงินเพื่อสร้างศาลาเปรียญถวายวัด
- ถวายศาลาเปรียญเพื่อเป็นการทำบุญหวังอานิสงส์ผลบุญที่ดีงาม
- ถวายศาลาเปรียญเพื่อใช้เป็นอนุสรณ์แก่ตนเอง ครอบครัว และวงศ์ตระกูล
- ถวายศาลาเปรียญเพื่อเป็นการทำบุญอุทิศให้แก่ผู้ล่วงลับไป หรือเจ้ากรรมนายเวร
คำถวายศาลาการเปรียญ
ยัคเฆ ภันเต สังโฆ ปะฏิชานาตุ มะยัง ภันเต เอตัง ธัมมะสะภาสาลัง สะปะริวารัง พุทธะสาสะนิกานัง ธัมมัสสะวะนาทิปุญญะกะระณัตถายะ พุทธะสาสะเน นิยยาเทมะ สาธุ โน ภันเต อะยัง พุทธะสาสะนิกานัง ธัมมัสสะวะนาทิปุญญะกะระณัตถายะ ธัมมะสะภาสาลายะ ทานัสสะ อานิสังโส อัมหากัญเจวะ มาตาปิตุอาทีนัญจะ ปิยะชะนานัง ทีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ สังวัตตะตุ
ข้าแต่พระสงฆ์ผู้เจริญ ขอพระสงฆ์จงรับทราบ ข้าพเจ้าทั้งหลาย ขอมอบถวาย ศาลาการเปรียญหลังนี้ พร้อมกับของบริวาร ไว้ในพระพุทธศาสนา เพื่อประโยชน์เป็นสถานที่บำเพ็ญบุญกุศล มีการฟังธรรมเป็นต้น สำหรับพุทธศาสนิกชนทั้งหลาย ขออานิสงส์ แห่งการถวายศาลาการเปรียญ เพื่อประโยชน์เป็นสถานที่บำเพ็ญบุญกุศล มีการฟังธรรมเป็นต้น สำหรับพุทธศาสนิกชนทั้งหลายนี้ ของข้าพเจ้าทั้งหลาย จงเป็นไปเพื่อประโยชน์ เพื่อความสุข แก่ข้าพเจ้าทั้งหลายด้วย แก่ปิยชนทั้งหลาย มีมารดาบิดาเป็นต้นด้วย ตลอดกาลนานเทอญ
อานิสงส์การถวายศาลาการเปรียญ
การสร้างศาลาการเปรียญนั้น ถือว่ามีอานิสงส์เป็นอย่างมาก จะเรียกว่ามากที่สุดในวัตถุทานภายนอกก็ว่าได้ อย่างที่โบราณกล่าวไว้ว่า ขุดบ่อ ก่อศาลา สร้างสะพาน เป็นประโยชน์ต่อสาธารณชน ย่อมได้ผลบุญมาก สุดแท้แต่จะอธิษฐาน เป็นต้นว่า
- มีบริวารมาก
- ชื่อเสียงดีงามขจรไป
- มีแต่คนยกย่องสรรเสริญ
- เจริญด้วยลาภยศ
- เป็นผู้มีปัญญามาก
- เป็นผู้มีโภคทรัพย์มาก
- หากละโลกนี้ไปแล้ว มีสุคติเป็นที่หวัง
