วันพระ หรือ วันธรรมสวนะ หรือ วันอุโบสถ หมายถึง วันที่พุทธศาสนิกชนทั้งหลายได้มารวมตัวกันเพื่อปฏิบัติกิจกรรมในทางพระพุทธศาสนา
ที่เรียกว่า “วันธรรมสวนะ” อันได้แก่วันถือศีลฟังธรรม (ธรรมสวนะ หมายถึง การฟังธรรม) โดยวันพระนั้นกำหนดตามปฏิทินจันทรคติ มีเดือนละ 4 วัน ได้แก่ วันขึ้น 8 ค่ำ, วันขึ้น 15 ค่ำ (วันเพ็ญ), วันแรม 8 ค่ำ และวันแรม 15 ค่ำ (หากเดือนใดเป็นเดือนขาด ถือเอาวันแรม 14 ค่ำ เป็นวันพระ)
ที่เรียกว่า “วันอุโบสถ” เพราะเป็นวันแห่งการการถือศีลอุโบสถ (ศีล 8 ที่อาราธนาในวันพระเป็นเวลา 1 วัน 1 คืน หรือ 3 วัน 3 คืน และไม่จำเป็นต้องอยู่วัด) อย่างเคร่งครัด
ข้อห้ามทำในวันพระ
ข้อที่ห้ามทำในวันพระนั้น ถ้าว่าตามตำราในทางพระพุทธศาสนาเท่าที่ผมได้ทราบมา ไม่มีข้อห้ามอย่างชัดเจน (อาจจะมี ผมอาจจะเรียนไม่ถึง) มีแต่ข้อพึงปฏิบัติในวันพระ เช่น ทำบุญตักบาตร สมาทานศีลอุโบสถ ฟังธรรม สวดมนต์ภาวนา ส่วนการรักษาศีลห้า มีการเว้นจากการฆ่าสัตว์ เว้นจากการลักทรัพย์ เว้นจากการประพฤติผิดในกาม เว้นจากมุสาวาท เว้นจากการดื่มสุราและของมึนเมาทั้งหลาย เป็นข้อห้ามทุกวันไม่ใช่เฉพาะแต่วันพระเท่านั้น
ส่วนสิ่งที่ห้ามทำในวันพระตามประเพณีไทยหรือความเชื่อท้องถิ่นที่ยอมรับนับถือพระพุทธศาสนานั้นมีอยู่ เป็นต้นว่า
- ห้ามมีเพศสัมพันธ์ หรือ ห้ามมีเซ็กส์ในวันพระ
- ห้ามเผาศพในวันพระ
- ห้ามตัดผมในวันพระ
