หลายคนคงจะมีความสงสัยว่า พระพุทธพิมพ์ยกซุ้ม หรือมีซุ้มทำไมถึงเรียกว่าพระขุนแผน เรื่องนี้คงย้อนไปยังแหล่งกำเนิดของพระขุนแผน นั่นคือ วัดบ้านกร่าง อันเป็นแหล่งกำเนิด “พระขุนแผน กรุบ้านกร่าง” อันเลื่องลือชื่อนี้ ตั้งอยู่ที่ ตำบลศรีประจันต์ จังหวัดสุพรรณบุรี ซึ่งเป็นแหล่งที่พบพระพิมพ์นี้เป็นแห่งแรก แต่กระนั้นชาวบ้านเองก็ยังไม่ได้เรียกว่า “พระขุนแผน” เรียกว่าพระบ้านกร่าง ตามสถานที่พบ หรือเรียกว่าพระซุ้มกอชินราช ตามลักษณะที่ปรากฎ
วัดบ้านกร่างนี้เป็นวัดโบราณ ที่สร้างตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา พระเครื่องกรุวัดบ้านกร่าง ถูกค้นพบในเจดีย์หลังพระวิหารเก่า ในบริเวณวัดบ้านกร่าง เมื่อราวปี พ.ศ. 2447
ในสมัยนั้น ตอนที่พระแตกออกกรุออกมาใหม่ ๆ พระสงฆ์และชาวบ้าน ได้รวบรวมพระทั้งหมดที่มีอยู่มากมายหลายพิมพ์ นำมาวางไว้ใต้ต้นโพธิ์ใหญ่ใกล้วิหาร เด็กหนุ่ม ๆ หลายคนได้แอบนำเล่นกันบ้าง พกติดตัวเวลาไปจีบสาวบ้าง ไปค้าขายบ้าง
เหตุที่เรียกว่าพระขุนแผน
เหตุที่เรียกพระพิมพ์นี้ว่าพระขุนแผนนั้น มีข้อสันนิษฐานว่า
1. เรียกให้สอดคล้องกับวรรณคดี ขุนช้าง-ขุนแผน ซึ่งมีต้นกำเนิดที่จังหวัดสุพรรณบุรี
2. เรียกตามที่คนหนุ่มแถวศรีประจันต์ได้นับติดตัวไปจีบสาว และเชื่อว่าเกิดเป็นมหาเสนห์ เมตตามหานิยม อันที่จริงก็ไม่ใช่เรื่องแปลก เพราะคนหนุ่มก็ตั้งใจไปจีบสาวก็ต้องได้สาวเป็นธรรมดา จะมีพระหรือไม่มีพระก็ตาม ก็ต้องได้สาวเพราะใจมันต้องการอยู่แล้ว พกไปค้าขายก็ต้องได้ขาย ได้เงินได้ทองกลับมา เพราะมันคือการค้าขาย
3. เรียกว่า พระขุนแผน เพราะต้องการสร้างกระแสค่านิยม ต้องการที่จะอัพราคา ต้องการให้เป็นที่จดจำจะได้ขายได้
เมื่อมีการเรียกพระซุ้มชินราชแบบนี้ว่าเป็นพระขุนแผน ต่อมาพระที่มีลักษณะเดียวกันนี้ ถึงแม้จะสร้างที่อื่น สร้างใหม่ภายหลัง หรือเจอที่กรุอื่นที่มีลักษณะคล้ายกันก็เรียกว่าพระขุนแผนไปหมด เหมือนพระนางพญา ต่อมาถ้าเจอพระสามเหลี่ยม ถีงแม้จะสร้างทีหลังก็เรียกว่าพระนางพญาไปหมด ทั้งที่พระที่สร้างทีหลังนี้ไม่เกี่ยวกับนางพญาเลย
ถอดรหัสพระขุนแผน ที่คนอื่นไม่ยอมกล่าวถึง
พระที่เรียกว่าพระขุนแผนนั้น แท้จริงคือพระพุทธที่ทำเป็นซุ้มแบบพระพุทธชินราช ความจริงน่าจะเรียกว่าพระพุทธชินราช หรือพระซุ้ม หรือว่าพระยกซุ้ม วัดบ้านกร่างมากกว่า โดยมากเป็นพระพุทธปางมารวิชัย และปางสมาธิ ยกซุ้มแบบพระพุทธชินราช พระพุทธปางมารวิชัยนี้ถ้าว่าตามหลักแล้วเป็นปางชนะมาร ชนะกิเลสตัณหา มีกามตัณหาเป็นต้น ชนะความรู้สึกที่มีต่อผู้หญิง ชนะความรัก ๆ ใคร่ ๆ ชนะธิมารทั้ง ๓ ที่มายั่วยวนให้ลุ่มหลง เป็นปางที่ผลักกิเลสกามตัณหาได้อย่างเด็ดขาด ห่างไกลจากสิ่งเหล่านี้ จึงเป็นไปไม่ได้ที่พระพุทธยกซุ้มแบบพระพุทธชินราชที่เรามาเรียกว่าพระขุนแผนนี้ จะสนับสนุน ส่งเสริมในความรักในความใคร่ ถึงแม้บางคนจะอ้างว่ามีประสบการณ์ก็จริง ก็คนเหล่านั้นต่างแสวงหาหญิงกันต่อให้พกอะไรก็ต้องได้ประสบการณ์ทั้งนั้น สมติว่าแจกกิ่งไม้วิเศษให้คนหนุ่ม 1000 คนไปจีบหญิง ผมว่าธรรมชาติของคนเราแสวงหาสิ่งเหล่านี้อยู่แล้วทั้งหญิงและชาย ทุกคนไม่อยู่อย่างโดดเดี่ยวหรอก ย่อมได้ประสบการณ์กันทุกคนจะช้าหรือเร็วเท่านั้น