เรื่องการทำบุญหรือกิจกรรมในวันขึ้นปีใหม่ของพี่น้องชาวอีสานนี้ ผมเขียนตามที่ได้เห็นญาติพี่น้องของผมที่จังหวัดสกลนครได้ถือปฏิบัติมา ผมได้รวบรวมเขียนไว้ว่าพวกเขาทำอะไรบ้าง ในช่วงเทศกาลปีใหม่ ผมจะเขียนเฉพาะส่วนที่เป็นบุญหรือในทางสร้างสรรค์เท่านั้นนะครับ ซึ่งอาจจะแตกต่างจากที่อื่นบ้าง ส่วนภาพนี้เป็นแค่ภาพประกอบบทความเท่านั้นครับ ไม่ใช่ในเหตุการณ์จริง
ในส่วนของการทำบุญตักบาตรนี้ ผมเชื่อว่าไม่ว่าภาคไหน ก็ขาดไม่ได้ เป็นกิจกรรมการทำบุญที่สำคัญในวันขึ้นปีใหม่ ในส่วนของกิจกรรมนี้บางแห่งก็จัดเป็นกิจกรรมร่วมกันภายในหมู่บ้าน โดยนิมนต์พระทุกวัดในหมู่บ้านมาบิณฑบาตในเส้นทางเดียวกัน ชาวบ้านก็จะมารวมตัวกันทำบัญตักบาตร หรือบางหมู่บ้านก็นิมนต์พระมาเจริญพระพุทธมนต์โดยจัดสถานที่สักแห่งในหมู่บ้าน มีเจริญพระพุทธมนต์ ตักบาตร พระสงฆ์ประพรมน้ำพระพุทธมนต์เพื่อความเป็นสิริมงคลในวันขึ้นปีใหม่
เนื่องจากวันขึ้นปีใหม่ เป็นอีกวันหนึ่งที่ลูกหลานได้มารวมตัวกัน พ่อแม่จึงมักจะนิยมพาลูก ๆ ที่เดินทางกลับจากทำงานต่างถิ่นมาเยี่ยมบ้านเพื่อไปเลี้ยงปู่ตา ซึ่งเป็นศาลประจำหมู่บ้าน แม้ว่าเรื่องเหล่านี้อาจจะไม่ใช่ประเพณีในพระพุทธศาสนาโดยตรง แต่ก็เป็นการแสดงความเคารพอ่อนน้อมต่อผู้ใหญ่ อย่างน้อยปู่ตาก็มีมาก่อนเรา แต่ผมแนะนำว่าไม่ควรเลี้ยงปู่ตาด้วยสุราของมึนเมา หรือฆ่าสัตว์ตัดชีวิตด้วยเหตุนี้เลย ถ้าไม่มีอะไรก็มากก็แค่นำดอกไม้สดไปบอกกล่าวท่าน ขอบคุณท่าน และจากนั้นค่อยทำบุญตักบาตร ถวายสังฆทาน ทำบุญอุทิศให้ปู่ตา แบบนี้ก็ถือว่าเลี้ยงท่านแล้ว เลี้ยงน้ำใจไมตรีของเรา เลี้ยงด้วยความกตัญญูรู้คุณของเรา
ต่อจากการเลี้ยงปู่ตา พ่อแม่ก็มักจะพาลูกหลานมาที่วัด มาถวายสังฆทานเพื่ออุทิศส่วนกุศลให้แก่บรรพบุรุษที่ล่วงลับไป และไม่ลืมอุทิศส่วนกุศลให้แก่ปู่ตาประจำหมู่บ้านของเราด้วย จากนั้นก็ขอให้หลวงปู่ได้ถูกแขนให้ ประพรมน้ำพระพุทธมนต์ ให้โอวาทหรือให้พรปีใหม่แก่ลูกหลานเพื่อความเป็นสิริมงคล
อาจจะไม่ได้ทำทุกคน แต่เป็นสิ่งที่ลูกทุกคนควรกระทำ การที่ลูก ๆ ได้มาเยี่ยมบ้านในช่วงเทศกาลปีใหม่นี้ มาพบเจอหน้าพ่อแม่ นับว่าเป็นมงคลอย่างยิ่งแล้ว ฉะนั้น อย่าลืมของฝาก เสื้อผ้าสวย ๆ อาหารดี ๆ คำพูดเพราะ ๆ รอยยิ้มสวย ๆ พร้อมกับประนมมือสิบนิ้วก้มลงกราบเท้าพ่อแม่ผู้มีพระคุณ
อาจจะไม่ใช่งานบุญโดยตรง แต่เป็นการแสดงความสามัคคี ยินดีในลูกหลานที่ได้เดินทางกลับมาเยี่ยมมาตุภูมิ คำว่ากินเลี้ยงสังสรรค์ ไม่จำเป็นต้องอาหารเลิศรสหรือราคาแพง ไม่จำเป็นต้องล้มวัวล้มควาย ไม่จำเป็นต้องมีเหล้ายาปลาปิ้งของมึนเมา มีสำหรับกับข้าวเก่าที่เราได้โตมากับมัน ที่พ่อแม่เคยได้ให้เลี้ยงดูเรามา ก็สุขใจแล้ว การได้ร่วมทานข้าวกับคนที่รัก คนที่ถูกใจ คนที่เราแคร์นั้นเป็นรสชาติอันเลิศแล้วครับ
