พระพุทธรูปปางห้ามญาติ หรือ ปางห้ามสมุทร พระประจำวันจันทร์
เนื่องจากผมได้อ่านบทความเรื่องพระพุทธรูปปางห้ามสมุทรพระพุทธรูปที่แสดงถึงความสมานฉันท์ โดยคุณ ไตรเทพ ไกรงู ได้โพสต์ไว้บนเว็บไซต์ www.komchadluek.net เมื่อวันที่ 16 พ.ย. 2558 โดยมีเนื้อความบางส่วน ดังนี้ (อาจจะมีข้อความโดยความคิดเห็นพระคุ้มครองแทรกบางช่วง)
พระพุทธรูปปางห้ามพระญาติแย่งน้ำในสมุทร หรือพระพุทธรูปปางห้ามสมุทร มีพุทธลักษณธพระอิริยาบถยืน พระหัตถ์ทั้งสองข้างยกขึ้นเสมอพระอุระ ตั้งฝ่าพระหัตถ์ยื่นออกไปข้างหน้าเป็นกิริยาห้ามเป็นแบบพระทรงเครื่องก็มี ที่สร้างเป็นพระพุทธทรงเครื่องแบบกษัตริย์ในปางห้ามพระญาติ อาจจะเนื่องจากเหตุผลว่า 1. ผู้สร้างพระพุทธรูปเป็นชนชั้นกษัตริย์ 2. เพราะพระพุทธเจ้าเป็นชนชั้นกษัตริย์มาก่อน (ในข้อนี้พระพุทธเจ้าทรงละชนชั้นต่าง ๆ แล้ว ไม่ได้ทรงเครื่องแบบกษัตริย์แล้ว แต่ผู้สร้างได้สร้างพระพุทธรูปทรงเครื่องตามความชื่นชอบศรัทธาในส่วนตน) 3. เพราะพระญาติทั้งสองเป็นตระกูลกษัตริย์ คือเสด็จไปห้ามกษัตริย์ทะเลาะกัน ผู้สร้างพระพุทธรูปปางนี้ต้องการให้ดูน่าเกรงขาม เข้ากับเหตุการณ์จึงถวายเครื่องทรงกษัตริย์ให้แด่พระพุทธรูป)
พระพุทธจริยาที่ทรงแสดงตอนนี้เป็นมงคล แสดงอานุภาพของพระธรรมที่พระองค์ทรงแสดง พุทธศาสนิกชนผู้หนักในธรรม เล็งเห็นเป็นคุณอัศจรรย์ยิ่งแห่งอนุสาสนีปาฏิหาริย์ (ปาฏิหาริย์ด้านคำสอนหรือการให้โอวาทแนะแนวทางปฏิบัติ) จึงได้สร้างพระพุทธรูปปางนี้ขึ้นเรียกว่า ปางห้ามสมุทร บ้าง เรียกว่า ปางห้ามญาติ บ้าง ดังนั้นปางห้ามสมุทรและปางห้ามญาติจึงเป็นปางเดียวกัน
อย่างไรก็ตามมีบางท่านกล่าวค้านว่า ปางห้ามญาติยกมือเดียว ปางห้ามสมุทรยก ๒ และแล้วก็ถูกบางท่านกล่าวค้านว่าไม่ถูก ปางห้ามสมุทรยกมือเดียว ปางห้ามญาติยก ๒ มือ คือ ห้ามทั้งสองฝ่ายต้องยก ๒ มือ ถ้ายกมือเดียวก็ห้ามฝ่ายเดียว ไม่เป็นธรรม ฝ่ายที่ไม่ถูกห้ามก็จะได้ใจ แต่ฝ่ายถูกห้ามจะเสียใจ จะไม่เชื่อถือ แล้วสงครามก็จะไม่สงบ
ตามเหตุผลเรื่องหลังนี้แยบคายดีกว่า ถ้าเรียกพระพุทธรูปปางนี้รวมกันเป็นชื่อเดียวว่า “ปางห้ามพระญาติแย่งน้ำในสมุทร” เรื่องก็น่าจะยุติ ด้วยสมเหตุสมผล ควรแก่การเชื่อถือ ตามนัยนี้
เรื่องพระพุทธรูปปางห้ามพระญาติ เป็นพระพุทธรูปยืนยกพระหัตถ์ ๒ ข้างนี้ เข้าใจว่ามีนักปราชญ์สันนิษฐานว่าเป็นความจริงมาแล้ว แม้แต่พระมหากษัตริย์ที่ทรงพระปรีชาสามารถในเรื่องนี้ ก็ทรงเลื่อมใสในพระพุทธจริยาตอนนี้ และทรงสร้างขึ้นไว้ด้วยพระราชศรัทธาก็มี ทั้งดูเหมือนมีพระราชประสงค์จะทรงให้เป็นคุณประโยชน์ดังเรื่องราวของพระพุทธรูปปางนี้ด้วย
โดยส่วนตัวผม (พระคุ้มครอง) เห็นด้วยที่พระพุทธจริยาที่เกี่ยวกับทรงห้ามพระญาติ จะเรียกว่าห้ามญาติ ห้ามพระญาติ หรือห้ามสมุทร ไม่สำคัญ แต่เมื่อนำมาสร้างเป็นพระพุทธรูปที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธจริยานี้ ควรสร้างเป็นพระพุทธรูปยกพระหัตถ์ขึ้นทั้ง ๒ ข้าง เป็นพุทธกิริยาทรงห้ามพระญาติทั้ง ๒ ฝ่าย แม้ในเหตุการณ์จริง หรือในบาลีอาจจะไม่ได้กล่าวไว้ว่าพระองค์ทรงยกพระหัตถ์ขึ้นหรือไม่ แต่การสร้างพระพุทธรูปขึ้นมาเพื่อสื่อถึงเหตุการณ์นั้น ๆ ที่เราเรียกว่าปาง
พระพุทธจริยาเกี่ยวกับพระพุทธองค์ทรงห้ามที่นำมาสร้างเป็นพระพุทธรูปที่มีพุทธลักษณะคล้ายกันนั้นมีอยู่ 3 ปางหลัก ๆ ได้แก่ ปางห้ามญาติ ปางห้ามพยาธิ ปางห้ามสมุทร ทั้ง 3 ปางนี้นิยมสร้างเป็นพระพุทธรูปประทับยืน ยกพระหัตถ์ขึ้นห้ามคล้ายกัน ต่างแต่ยกพระหัตถ์เดียวบ้าง ยกสองพระหัตถ์บ้าง บ่งบอกถึงกิริยาทรงห้าม โดยความเป็นจริงอาจจะเรียกแทนปางกันก็ได้แล้วแต่ผู้รู้จะอธิบายไปตามพุทธจริยานั้น ๆ ด้วยเหตุนี้ พระพุทธรูปทั้ง 3 ปางนี้ โบราณาจารย์จึงจัดให้เป็นพระพุทธรูปประจำผู้เกิดวันจันทร์ทั้งหมด
พุทธคุณพระพุทธรูปปางห้ามญาติ ห้ามพยาธิ ห้ามสมุทร
การบูชาพระพุทธรูปปางห้ามญาติ ห้ามพยาธิ ห้ามสมุทร เชื่อมีว่าได้รับอานิสงส์หรือพุทธคุณตามพุทธจริยานั้น เป็นต้นว่า
- ส่งเสริมความรักความสมัคคีต่อกัน
- เป็นเมตตามหานิยม
- เป็นที่รักของเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย
- ป้องกันโรคภัยต่าง ๆ
- แคล้วคลาดปลอดภัย
- ขจัดอุปสรรคต่าง ๆ
- นำความร่มเย็นเป็นสุขมาให้
