ในปัจจุบันนี้มีพุทธศาสนิกชนจำนวนไม่น้อยมีความเข้าใจผิดเกี่ยวกับการถวายสังฆทาน ที่เป็นเช่นนี้มีผู้กล่าวว่าเกิดจากปรากฏการณ์ “ถังสีเหลือง” โดยกล่าวว่าปรากฏการณ์ดังกล่าวนี้มีที่มาจากการที่ร้านค้าสังฆภัณฑ์จัดสินค้าต่าง ๆ เป็นถังไทยธรรมบรรจุสิ่งของเครื่องใช้แล้วนำออกมาวางจำหน่ายโดยมีการใช้บรรจุภัณฑ์สีเหลืองเพื่อให้เป็นที่ติดตาของผู้ซื้อ นอกจากนั้นแล้วบางร้านยังได้มีการติดสัญลักษณ์ร้านค้าบนบรรจุภัณฑ์ (ถังสีเหลือง) เพื่อสร้างความมั่นใจในคุณภาพของถังสีเหลืองที่ออกจำหน่ายให้แก่ผู้ซื้ออีกด้วย โดยเรียกถังสีเหลืองนี้ว่าเป็น “ถังสังฆทาน” และปรากฏว่ามีพุทธศาสนิกชนจำนวนไม่น้อยนิยมซื้อถังสีเหลืองดังกล่าวนำไปถวายพระสงฆ์ที่วัด เพราะไม่รู้ว่าจะซื้ออะไรถวายพระดี เห็นว่าถังสีเหลืองมีความสะดวกที่ไม่ต้องไปจัดหาสิ่งของที่จะถวายด้วยตนเอง อีกทั้งถังสีเหลืองดังกล่าวยังมีความสวยงามของการจัดรูปแบบสิ่งของในตัวบรรจุภัณฑ์อีกด้วย
และอันเนื่องจากการที่ถังสีเหลืองดังกล่าวมานี้มีผู้นิยมซื้อเพื่อนำไปถวายพระสงฆ์ที่วัด จึงทำให้ร้านค้าน้อยใหญ่ หรือแม้แต่ในห้างใหญ่หันมาให้ความสำคัญกับการทำกำไรจากถังสีเหลืองนี้ จนในระยะต่อมาเริ่มมีร้านค้าบางร้านเอาเปรียบผู้ซื้อโดยการจัดสิ่งของในถังสีเหลืองที่ไม่ได้คุณภาพ หรือมีจำนวนที่น้อยกว่าความเป็นจริง เช่น มีการทำให้สิ่งของดูมีจำนวนมากโดยการใส่ขวดน้ำ ขัน หรือกระดาษลัง กล่องเปล่า ม้วนหนังสือพิมพ์ลงในก้นถังเพื่อถ่วงน้ำหนักและทำให้ดูมากล้นถัง และปรากฏว่ามีการกระทำเช่นนี้มานานแล้วหลายสิบปีโดยที่ไม่มีผู้ออกมาร้องเรียน เพราะผู้ซื้อไม่ได้ใช้ ไม่เคยแกะดู เห็นว่ามีเยอะล้นถังก็ซื้อไปถวายพระ และบางคนยังเข้าใจผิดอีกว่าต้องถวายแบบนี้เท่านั้นจึงจะเป็นสังฆทาน ส่วนพระเองก็ไม่กล้าทักท้วง ได้แต่รับไว้
จนเมื่อปี พ.ศ. 2548 เริ่มมีรายการโทรทัศน์บางช่องออกข่าวเปิดโปงการที่ทางร้านบางร้านเอาเปรียบดังกล่าวและเริ่มมีสื่อมวลชนและองค์กรต่าง ๆ ให้ความสนใจและเสนอข่าวเกี่ยวกับเหตุการณ์นี้ดังกล่าวมาเป็นระยะ จนในที่สุดสำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค (สคบ.) จึงได้ออกประกาศคณะกรรมการว่าด้วยฉลาก ฉบับที่ 23 (พ.ศ. 2550) เรื่อง ให้ชุดสังฆทานและชุดไทยธรรมเป็นสินค้าที่ควบคุมฉลาก เพื่อควบคุมชุดสังฆทานและชุดไทยธรรมที่ขายตามรานค้าทั่วไปและร้านสังฆภัณฑ์ต่าง ๆ ให้มีคุณภาพต่อไป แต่เท่าที่ทราบก็ยังคงมีผู้ค้าบางรายได้แอบนำสินค้าที่ไม่ได้คุณภาพบ้าง เมื่อคุณภาพบ้าง ของน้อยแต่ทำเป็นให้ดูมากบ้างมาใส่ในถังเหลืองเพื่อจำหน่าย
ปรากฏการณ์ดังกล่าวนี้ ทำให้ “ถังสีเหลือง” เป็นสิ่งของแรก ๆ ที่พุทธศาสนิกชนชาวไทยผู้ใจบุญส่วนใหญ่คิดถึง เมื่อจะไปทำบุญถวายสังฆทานตามวัดต่าง ๆ หรืออาจกล่าวได้ว่า “การทำบุญด้วยถังสีเหลือง” เป็นสิ่งคู่การถวายสังฆทานอย่างแยกไม่ออกเสียแล้ว นอกจากนั้นแล้วยังมาเรียกรวมกันว่า การถวายถังสังฆทาน ถังเหลืองที่ด้อยคุณภาพซึ่งยังคงก่อปัญหาความลำบากใจให้แก่พระสงฆ์ตามวัดต่าง ๆ อยู่จนถึงปัจจุบันนี้ เพราะยังคงมีร้านค้าบางร้านได้ใช้สินค้าราคาถูกหรือไม่ได้คุณภาพนำมาบรรจุลงในถังเหลืองออกจำหน่ายอยู่
ดังนั้นการทำบุญให้เป็นสังฆทานที่มีคุณภาพโดยแท้จริง ผู้ถวายควรเลือกซื้อหาสินค้าที่จะนำไปถวายโดยพิจารณาจากความต้องการ ความจำเป็นและประโยชน์การนำไปใช้ของพระสงฆ์ อย่าเอาประโยชน์ของผู้ซื้อหรือผู้ขายเป็นหลัก ดังที่มีผู้แนะนำการถวายสังฆทานว่าควรประกอบไปด้วย เจตนาทั้ง 3 ดังนี้
- ปุพพเจตนา หรือ มีความตั้งใจในการทำบุญจริง ๆ เป็นเบื้องต้นโดยการเลือกซื้อสิ่งของที่เป็นประโยชน์จริงใช้ได้จริงเพื่อถวายแก่พระสงฆ์ เช่น ของดีมีคุณภาพ หรือสิ่งของที่พระสงฆ์มีความต้องการเพื่อที่จะนำไปใช้ในโอกาสต่าง ๆ
- มุญฺจเจตนา เจตนาในการถวาย คืออาการที่ถวายเป็นสังฆทานถูกต้อง เช่น ถวายเข้าเป็นกองกลางของวัด หรือถวายแก่ตัวแทนของพระสงฆ์เพื่อให้ท่านนำสิ่งของไปแจกจ่ายแก่พระรูปอื่นโดยไม่เลือกระบุตัวพระผู้รับ
- อปราปรเจตนา เมื่อทำการถวายเสร็จแล้วก็ทำจิตใจยินดีในบุญ ยินดีในสิ่งที่ทำ ว่าตนเองได้ทำบุญอย่างถูกต้องแล้ว ได้ถวายสิ่งที่ดีมีประโยชน์แล้ว นึกถึงการถวายเมื่อใดก็มีความยินดีเมื่อนั้น ไม่เกิดความเสียดายในภายหลัง
ที่มา สังฆทาน
ที่ว่าถังสีเหลืองด้อยคุณภาพ ด้อยทั้งคุณภาพของสินค้าที่อยู่ในถัง ด้อยทั้งจำนวน หรือบางถังอาจจะมีสินค้าที่หมดอายุแล้ว ไม่สามารถนำมาใช้งานได้จริง
ถังสีเหลืองบางถัง มีสินค้าคุณภาพต่ำ นำมาใช้งานไม่ได้จริง บรรจุเข้าไปในถังและเขียนกำกับไว้แต่ใช้ได้จริง เช่น เขียนไว้ว่ามีจีวร หรือสบง ผ้าอาบน้ำ แต่ในถังจริง ๆ มีเศษผ้ายาวแค่ 1 ศอก ถามว่าผ้าหนึ่ง 1 ศอกมีประโยชน์ไหม มีประโยชน์ แต่ไม่ตรงตามเจตนาของผู้ซื้อที่จะถวายผ้าทั้งผืน ถ้าผู้ซื้อรู้ว่ามีเศษผ้าแค่ 1 ศอก จะซื้อถวายไหม
บางร้านทำถังสีเหลืองให้ดูเหมือนว่ามีสินค้าจำนวนมาก ทำใบรายการเล็ก ๆ ติดไว้ข้างถัง คนซื้อก็ไม่ได้อ่าน เห็นว่ามีของล้นถังก็ซื้อมาถวาย แต่ข้างในมีแต่กล่องเปล่าเสียส่วนมาก บางอย่างดูเหมือนเขาผลิตมาเพื่อให้ใส่ไว้ในถังสีเหลืองไว้หลอกตาคนมากกว่าสำหรับขายทั่วไปหรือใช้ในชีวิตจริง เช่น ทำเป็นกล่องกาแฟหรือกล่องเครื่องดื่มชนิดผงกล่องใหญ่ ๆ แต่ข้างในบรรจุซองเครื่องดื่มเล็ก ๆ ชงได้ครั้งเดียว 1 ซองเท่านั้น แถมยังนำซองเล็ก ๆ นั้นออกจากกล่องแสดงไว้ข้างนอกเพื่อให้เห็นว่ามีเยอะ หากใครนึกภาพไม่ออก ให้นึกถึงกระเช้าเครื่องดื่มรังนกที่เขาขายเป็นของฝากหรือสำหรับเยี่ยมคนป่วย เขาจะนำเครื่องดื่มรังนกไว้นอกกล่อง ซึ่งมองดูแล้วเต็มกระเช้า แต่เครื่องดื่มรังนกยังเป็นของดีมีคุณภาพเป็นของดีมียี้ห้อมากกว่าของอยู่ในถังสีเหลือง
ถังเหลืองบางถัง กว่าจะถูกนำมาถวายพระ สิ่งของที่อยู่ข้างในหมดอายุเสียแล้ว ไม่รู้ว่าหมดตั้งแต่บรรจุหรือหมดเพราะเก็บไว้ที่ร้านนานเกินไป ของกินที่อยู่ในถังสีเหลืองก็ไม่สามารถนำมากินได้จริง เพราะมีกลิ่นของสบู่บ้าง ผงซักฟอกบ้างปนอยู่ ไม่รู้ว่าการที่สิ่งของมีกลิ่นแบบนี้ ถ้ากินเข้าไปแล้วจะมีสารตกค้างอยู่ในร่างกายหรือไม่
