คําอปโลกน์สังฆทาน คำอปโลกน์ภัตตาหาร รูปแบบต่าง ๆ

ตามพระวินัยหรือทำเนียมปฏบัติ เมื่อสงฆ์รับการถวายสังฆทานแล้ว ก่อนที่จะทำการแจกจ่ายใช้สอยต้องทำการอปโลกน์เสียก่อน ก็คือการทำความตกลงกันแจกจ่ายด้วยวาจาเสียก่อน แต่เนื่องจากไม่มีตัวอย่างคำอปโลกน์ในคัมภีร์ จึงมีคำอปโลกน์มากมายหลายรูปแบบทั้งภาษาไทยและภาษาบาลี แต่โดยเนื้อความแล้วไม่ต่างกัน คือได้ความหมายตรงกันตามจุดประสงค์แห่งการอปโลกน์

พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์ ของท่าน ป.อ. ปยุตฺโต ขยายความคำว่า “อปโลกนกรรม” ไว้ดังนี้ –

“อปโลกนกรรม : กรรมคือการบอกเล่า, กรรมอันทำด้วยการบอกกันในที่ประชุมสงฆ์ ไม่ต้องตั้งญัตติ คือคำเผดียง ไม่ต้องสวดอนุสาวนา คือประกาศความปรึกษาและตกลงของสงฆ์ เช่นประกาศลงพรหมทัณฑ์ นาสนะสามเณรผู้กล่าวตู่พระพุทธเจ้า อปโลกน์แจกอาหารในโรงฉัน เป็นต้น.”

คำอปโลกน์สังฆทาน หรือภัตตาหาร แบบที่ 1

อะยัง ปะฐะมะภาโค เถรัสสะ ปาปุณาติ, อะวะเสสา ภาคา อัมหากัง ปาปุณันติ.

ทุติยัมปิ อะยัง ปะฐะมะภาโค เถรัสสะ ปาปุณาติ, อะวะเสสา ภาคา อัมหากัง ปาปุณันติ.

ทุติยัมปิ อะยัง ปะฐะมะภาโค เถรัสสะ ปาปุณาติ, อะวะเสสา ภาคา อัมหากัง ปาปุณันติ.

คำอปโลกน์สังฆทาน หรือภัตตาหาร แบบที่ 2

ยัคเฆ ภันเต (อาวุโส) สังโฆ ชานาตุ, อะยัง ปะฐะมะภาโค เถรัสสะ (มหาเถรัสสะ) ปาปุณาติ, อะวะเสสา ภาคา อัมหากัง ปาปุณันตุ, ภิกขู จะ สามะเณรา จะ คะหัฏฐา จะยะถา สุขัง ปะริภุญชันตุ.

คำอปโลกน์สังฆทาน หรือภัตตาหาร แบบที่ 3

ยัคเฆ ภันเต สังโฆ ชานาตุ

ขอพระสงฆ์ทั้งปวง จงฟังคำข้าพเจ้า
บัดนี้ ทายก ทายิกา ผู้มีจิตศรัทธา ได้น้อมนำมาซึ่งภัตตาหาร
มาถวายเป็นสังฆทาน แก่พระภิกษุสงฆ์
อันว่า สังฆทานนี้
ย่อมมีอานิสงฆ์อันยิ่งใหญ่ สมเด็จพระพุทธองค์
จะได้จำเพาะเจาะจงว่า เป็นของพระภิกษุรูปหนึ่ง รูปใดก็หามิได้
เพราะเป็นของได้แก่สงฆ์ทั่วสังฆมณฑล
พระพุทธองค์ตรัสว่า
ให้แจกกันตามบรรดาที่มาถึง
ฉะนั้น บัดนี้ข้าพเจ้า จะสมมติตนเป็นผู้แจกของสงฆ์
พระสงฆ์ทั้งปวงจะเห็นสมควรหรือไม่เห็นสมควร
ขอจงได้ทักท้วงขึ้นในท่ามกลางสงฆ์ อย่าได้เกรงใจ
ถ้าเห็นว่าเป็นการสมควรแล้ว ก็จงเป็นผู้นิ่งอยู่
(หยุดนิดหนึ่ง)
บัดนี้ พระสงฆ์ทั้งปวงนิ่งอยู่
ข้าพเจ้าจักรู้ได้ว่าเป็นการสมควรแล้ว
จะได้ทำการแจกของสงฆ์ต่อไป ณ กาลบัดนี้

อะยัง ปะฐะมะ ภาโค มะหาเถรัสสะ ปาปุณาติ
ส่วนที่ ๑ ย่อมถึงแก่พระเถระผู้ใหญ่ผู้อยู่เหนือข้าพเจ้า

อะวะเสสา ภาคา อัมหากัง ปาปุณาติ
ส่วนที่เหลือจากพระเถระผู้ใหญ่แล้ว
ย่อมถึงแก่ข้าพเจ้าทั้งหลาย
ตามบรรดาที่มาถึงพร้อมกันทุกรูปๆ รูป
(ตลอดถึงสามเณรด้วย) เทอญฯ

คำอปโลกน์สังฆทาน หรือภัตตาหาร แบบที่ 4

ยัคเฆ ภันเต สังโฆ ชานาตุ ขอพระสงฆ์ทั้งปวงจงฟังคำข้าพเจ้า
บัดนี้ ทายก ทายิกา ผู้มีจิตศรัทธา ได้น้อมนำมาซึ่งภัตตาหาร มาถวายเป็นสังฆทานแก่พระภิกษุสงฆ์ อันว่า สังฆทานนี้ ย่อมมีอานิสงส์ อันยิ่งใหญ่ สมเด็จพระพุทธองค์จะได้จำเพาะเจาะจงว่าเป็นของภิกษุรูปหนึ่งรูปใดก็หามิได้ เพราะเป็นของได้แก่สงฆ์ทั่วทั้งสังฆมณฑล พระพุทธองค์ตรัสว่าให้แจกกันตามบรรดาที่มาถึง
ฉะนั้น บัดนี้ข้าพเจ้า จะสมมติตนเป็นผู้แจกของสงฆ์ พระสงฆ์ทั้งปวงจะเห็นสมควรหรือไม่เห็นสมควร ถ้าเห็นว่าไม่เป็นการสมควรแล้วไซร้ ขอจงได้ทักท้วงขึ้นในท่ามกลางสงฆ์อย่าได้เกรงใจ ถ้าเห็นว่าเป็นการสมควรแล้ว ก็จงเป็นผู้นิ่งอยู่ (หยุดนิดหนึ่ง) บัดนี้ พระสงฆ์ทั้งปวงนิ่งอยู่ ข้าพเจ้าจักรู้ได้ว่าเป็นการสมควรแล้ว จะได้ทำการแจกของสงฆ์ต่อไป ณ กาลบัดนี้

อะยัง ปะฐะมะภาโค มหาเถรัสสะปาปุนาติ ส่วนที่ ๑ พึงถึงแก่พระมหาเถระ ผู้เป็นใหญ่เหนือกว่าข้าพเจ้า อะวะเสสาภาคา อัมหากัง สามเณรานัญจะ ปาปุนาติ ส่วนที่เหลือจึงถึงแก่ข้าพเจ้าตลอดจนพระภิกษุทั้งมัชฌิมะ และนวกะคือผู้กลางและผู้ใหม่ทั้งหลายตลอดจนถึงสามเณรทุกรูปด้วย

เมื่อเหลือจากพระภิกษุและสามเณรทำภัตกิจแล้วไซร้ ขอมอบให้เป็นของทายก ทายิกา ตลอดจนถึงสรรพสัตว์ทั้งหลายที่ต้องการมีส่วนร่วมในอาหารนี้ด้วยเทอญ.

ที่มา :

http://dhamma.serichon.us/2017/11/26/อปโลกน์-ไม่ใช่คำอนุญาตใ/

http://www.watpamahachai.net/khao_63.htm

https://web.facebook.com/481185128649473/posts/1199464576821521/?_rdc=1&_rdr