เมื่อกล่าวถึงพระเครื่องเนื้องผงพิมพ์พระสมเด็จ ก็ต้องยกให้พระสมเด็จที่จัดสร้างโดยสมเด็จพระพุฒาจารย์(โต พฺรหฺมรํสี) วัดระฆังโฆสิตาราม ซึ่งวงการพระเครื่องถือว่าเป็นสุดยอดแห่งพระเครื่อง จนได้รับขนานนามว่า “จักรพรรดิแห่งพระเครื่อง” สุดยอดแห่งพระเครื่องในฝัน เป็นพระสมเด็จที่มีราคาแพงมากที่สุด ส่วนพุทธคุณนั้นไม่อาจจะประเมินได้ คือรู้ไม่ได้ เพราะผู้ที่มีพระสมเด็จวัดระฆังราคาหลายสิบล้านก็เคยประสบอุบัติเหตุเสียชีวิตมาแล้วหลายท่าน นั่นก็ถือว่าเป็นเรื่องของกรรมของแต่ละท่านไป
วัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร เขตบางกอกน้อย กรุงเทพมหานคร ถือว่าเป็นวัดต้นแบบแห่งการสร้างจักรพรรดิแห่งพระเครื่อง ที่เราเรียกกันว่า “พระสมเด็จ” จนวัดและพระเกจิอาจารย์ต่าง ๆ ใช้เป็นแบบในการจัดสร้างพระเครื่องพิมพ์สมเด็จจนมาถึงทุกวันนี้
หากจะแบ่งยุคการสร้างพระสมเด็จของวัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหารแล้ว สามารถแบ่งได้ 2 ยุค ดังนี้
1.พระสมเด็จวัดระฆังยุคแรกหรือรุ่นแรกที่จัดสร้างโดยเจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์(โต พฺรหฺมรํสี) ส่วนจำนวนจัดสร้างนั้นมีหลายกระแส วงการพระเครื่องหรือวงการซื้อขายพระอาจจะบอกว่าราว ๆ 3,000 องค์ แต่ก็มีกระแสรอบนอกบอกว่าท่านสร้างไว้จำนวนกมากกว่านั้นอีกหลายเท่า คือท่านเป็นคนชอบสร้างพระ สร้างตั้งแต่ช่วงบวชได้ไม่นานจนท่านมรณภาพ
2.พระสมเด็จวัดระฆังยุค 2 หมายถึงพระสมเด็จที่วัดระฆังจัดสร้างในยุคที่ยุคหลังจากสิ้นเจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์(โต พฺรหฺมรํสี) เช่น พระสมเด็จวัดระฆัง รุ่น 100ปี 108ปี 118ปี รุ่นเสาร์5 122ปี 214 ปีเกิด เป็นต้น
พระสมเด็จวัดระฆังยุค 2
สมเด็จวัดระฆังยุค 2 ที่จัดสร้างโดยวัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร เขตบางกอกน้อย กรุงเทพมหานคร มีการจัดสร้างตามแบบอย่างพระสมเด็จของสมเด็จพระพุทธาจารย์โต มีส่วนผสมของมวลสารเก่าศักดิ์สิทธิ์ของพระสมเด็จวัดระฆังรุ่นแรกที่จัดสร้างโดยเจ้าประคุณสมเด็จโต ผงพระสมเด็จบางขุนพรหม ผงพระปิลันทร์ ผงจากดอกไม้แห้งที่ผ่านการบูชาพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์มีพระแก้วมรกต และพระประธานในวัดระฆังโฆสิตาราม เป็นต้น รวมทั้งผงพุทธคุณจากพระเกจิคณาจารย์ต่าง ๆ ทั่วประเทศอีกด้วย เป็นอันว่ารวบรวมมวลสารศักดิ์สิทธิ์มากมาย โดยแต่ละครั้งจะมีพิธีพุทธาภิเษกที่ยิ่งใหญ่ นิมนต์พระเกจิอาจารย์ทั่วประเทศ
พระสมเด็จวัดระฆัง ที่วัดสร้างขึ้นในโอกาสครบ 100 ปีแห่งวันมรณภาพของเจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์(โต พฺรหฺมรํสี) (ตรงกับวันที่ 22 มิถุนายน 2515) แม้จะเป็นพระสมเด็จวัดระฆังยุค 2 แต่เป็น รุ่นแรก ที่ทางวัดระฆังโฆสิตารามจัดสร้างขึ้นหลังจากสิ้นเจ้าประคุณสมเด็จโต โดย ม.ล.เนื่องพร สุทัศน์ ผู้ริเริ่มโครงการ ได้ขอรับความเห็นชอบจาก พระราชธรรมภาณี รักษาการเจ้าอาวาสวัดระฆังโฆสิตารามในขณะนั้น นอกจากสร้างเพื่อเป็นอนุสรณ์ครบ 100 ปี แห่งมรณภาพของเจ้าประคุณ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี)แล้ว ยังเป็นการหาทุนทรัพย์เพื่อบูรณะถาวรวัตถุต่าง ๆ ภายในวัดระฆังโฆสิตารามอีกด้วย โดยมีพิธีพุทธาภิเษกที่ยิ่งใหญ่มีพระเกจิอาจารย์มากมายมาร่วมพิธี เป็นต้นว่า หลวงปู่โต๊ะ หลวงพ่อฑูรย์ วัดโพธิ์นิมิต เจ้าคุณประหยัด วัดสุทัศน์ หลวงพ่อเส่ง วัดกัลยา หลวงพ่อทองอยู่ วัดใหม่หนองพะอง หลวงพ่อถิร วัดป่าเลไลย์ หลวงพ่อนอ วัดกลางท่าเรือ หลวงพ่อเทียม วัดกษัตราธิราช หลวงพ่อแพ วัดพิกุลทอง หลวงพ่อเต๋ วัดสามง่าม หลวงพ่อเนื่อง วัดจุฬามณี หลวงพ่อนำ วัดดอนศาลา เป็นต้น
พระสมเด็จที่จัดสร้างขึ้นในครั้งนั้น เรียกสั้น ๆ ว่า พระสมเด็จ วัดระฆัง รุ่น 100 ปี มีพิมพ์หลัก คือ พิมพ์ใหญ่พระสมเด็จ, พิมพ์รูปเหมือนสมเด็จโต และ พิมพ์คะแนน โดยพิมพ์ใหญ่พระสมเด็จยังแยกออกหลายบล็อก เนื่องจากสร้างพระเป็นจำนวนมาก จึงมักนิยมเรียกรวม ๆ ว่าสร้างถึง 84,000 องค์ ด้วยเหตุนั้น ในวงการพระเครื่องจึงมีการเลือกบล็อกนิยม ได้แก่ พิมพ์เส้นด้าย พิมพ์เศียรโต พิมพ์ไข่ปลาเลือน เป็นต้น
ต่อมาในปีใน พ.ศ.2523 ทางวัดระฆังโฆสิตารามได้จัดสร้างพระสมเด็จวัดระฆังขึ้นอีกคือ รุ่น 108 ปี เพื่อเป็นอนุสรณ์ครบรอบ 108 ปีแห่งการมรณภาพของเจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี) และยังเป็นการนำรายได้จากการให้บูชาวัตถุมงคลไปบูรณะหอพระไตรปิฎก และจัดสร้างหอสมุด วัดระฆังโฆสิตารามอีกด้วย
ในการสร้างพระสมเด็จวัดระฆัง รุ่น 108 ปี ได้ยึดพิมพ์และเนื้อหามวลสารแบบเดียวกับพระสมเด็จวัดระฆัง รุ่น 100 ปี มีการตัดขอบข้างอย่างสวยงามอันเป็นเอกลักษณ์ของพระสมเด็จวัดระฆัง นอกจากนั้นยังมีการเคลือบสีผึ้งแบบเดียวกันอีกด้วย แต่พระสมเด็จวัดระฆัง รุ่น 108 ปี องค์พระจะมีความคมชัด สวยงามกว่าพระสมเด็จวัดระฆัง รุ่น 100 ปี เพราะในการจัดสร้างพระสมเด็จวัดระฆัง รุ่น 108 ปี มีการกดพิมพ์ด้วยเครื่อง มีจุดไข่ปลาเป็นเอกลักษณ์อยู่ที่ใต้ฐานชั้นล่าง และมีหมึกประทับที่ด้านหลังองค์พระด้วยหมึกสีน้ำเงิน น้ำเงินอมม่วง น้ำเงินอมเขียว แดงอมชมพู คำว่า “โต พรหมรังสี”
พระสมเด็จวัดระฆัง รุ่น 108 ปี มีพิมพ์พระเช่นเดียวกับพระสมเด็ตวัดระฆัง รุ่น 100 ปี คือ พิมพ์ใหญ่ พิมพ์รูปเหมือน และ พิมพ์คะแนน ในวงการพระเครื่องพิมพ์ใหญ่ที่นิยม คือ พิมพ์ A, พิมพ์ A ตื้น, พิมพ์อกล่ำ, พิมพ์แขนจุด, พิมพ์ใหญ่ทั่วไป
ต่อมาในปี 2533 ทางวัดระฆังโฆสิตารามได้จัดสร้างพระสมเด็จวัดระฆังขึ้นอีก เรียกว่า รุ่น 118 ปี แห่งมรณภาพของเจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี) มีวัตถุประสงค์เพื่อนำปัจจัยที่ได้จากการให้บูชาวัตถุมงคลไปซ่อมแซมศาลาการเปรียญ อันเป็นศาสนสถานที่สำคัญของวัดระฆังโฆสิตาราม
พระสมเด็จวัดระฆัง รุ่น 118 ปียังคงยึดถือเนื้อหามวลสาร และรูปแบบพิมพ์ทรงตามแบบ พระสมเด็จวัดระฆัง รุ่น 100 ปี และ พระสมเด็จวัดระฆัง รุ่น 108 ปี แต่มีพิมพ์เพิ่มขึ้นมาอีก คือ พิมพ์ฐานแซม และ พิมพ์ปรกโพธิ์
พระสมเด็จวัดระฆัง รุ่น 118 ปี มีข้อสังเกตอยู่ว่า จุดไข่ปลาของพระสมเด็จวัดระฆังรุ่น 118 ปีจะอยู่กึ่งกลางระหว่างฐานชั้นบนและฐานชั้นกลาง ส่วนในพิมพ์ฐานแซม และ พิมพ์ปรกโพธิ์จะอยู่ทีระหว่างฐานชั้นกลางกับฐานชั้นล่าง ด้านหลังองค์พระประทับตราหมึกรูประฆัง ด้วยหมึกสีน้ำเงินอมชมพู หรืออมม่วง แต่พิมพ์พระสมเด็จคะแนนประทับตราหมึกเป็นคำว่า โต พิมพ์นิยมของพระสมเด็จวัดระฆัง รุ่น 118 ปี คือพิมพ์ยืด และพิมพ์เข่าจุด
หลังจากนั้นแล้วทางวัดระฆังโฆสิตารามก็ยังได้จัดสร้างพระสมเด็จวัดระฆังยุค 2 เรื่อยมาอีกหลายรุ่น เช่น พระสมเด็จวัดระฆัง รุ่น เสาร์ห้า ในปีพ.ศ.2536 และ ปีพ.ศ.2539, พระสมเด็จวัดระฆัง รุ่น 122 ปี ในพ.ศ.2537, พระสมเด็จวัดระฆัง รุ่น 214 ปีเกิดแห่งเจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี) ในพ.ศ.2545
ที่มา : พระสมเด็จวัดระฆังยุค 2
หมายเหตุ : ที่ผมใช้คำว่า พระสมเด็จวัดระฆัง 100 ปี รุ่นแรกที่สร้างหลังจากสิ้นสมเด็จโต ผมหมายถึงเป็นพระสมเด็จที่สร้างรุ่นแรกหรือครั้งแรกในนามของวัดที่จัดพิธีใหญ่โตหลังจากสิ้นเจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์(โต พฺรหฺมรํสี) ฉะนั้น จึงกล่าวได้ว่า พระสมเด็จวัดระฆัง 100 ปี เป็นพระสมเด็จรุ่น 2 ของวัดระฆังโฆสิตาราม และเป็นรุ่นแรกหลังจากสิ้นเจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์(โต พฺรหฺมรํสี)
บทความแนะนำ
9 เหตุผลที่เลือกพระสมเด็จ 100 ปี วัดระฆัง
พระสมเด็จวัดระฆัง รุ่นอนุสรณ์ 108 ปี
