เรื่องนี้ผมเขียนจากเรื่องในสมัยวัยเด็กที่ใช้ชีวิตประจำวันในชนบท อยู่ตามป่าเขา ท้องไร่ปลายนา เห็นวิถีชีวิตของชาวไร่ชาวนาตามบิดาตายายที่เคยทำมาแต่เดิม อาจจะเสริมเพิ่มเรื่องให้สอดคล้องกับเหตุปัจจุบันบ้าง แต่สิ่งที่ผมจะไม่กล่าวถึงในบทความนี้ คือข้างในจอมปลอกมีปลวกและนางพญาปลวก ^_^
ตอนเด็ก ๆ ผมมักจะตามครอบครัว ซึ่งมีพ่อแม่และพี่ ๆ ไปเลี้ยงควาย ซึ่งเป็นทุ่งไม่ไกลจากบริเวณบ้านมากนัก วันหนึ่งแม่ใช้ให้ดูจอมปลวกใหญ่สูงประมาณ 2 เมตรเห็นจะได้ พร้อมกับพูดว่าห้ามไปเล่นบริเวณจอมปลวกนั้น ห้ามไปเหยี่ยวหรือไปทำอะไรไม่ดีตรงนั้นเด็ดขาด และแม่ก็เล่าจากที่ได้ยินสืบต่อ ๆ กันมาสรุปได้ว่า
ข้อห้ามเกี่ยวกับจอมปลวก
ทำไมจอมปลวกถึงมีความศักดิ์สิทธิ์ให้คุณให้โทษ
จอมปลวกแบบไหนเฮี้ยนกว่ากัน
แต่อย่างไรก็ตาม ไม่ได้หมายความทุกจอมปลวกจะต้องศักดิ์สิทธิ์หรือเฮี้ยนเสมอไปนะครับ ขึ้นอยู่กับองค์ประกอบเหล่านี้ด้วยครับ
เรื่องเล่า อาถรรพ์จอมปลวก
เรื่องที่ 1 อาถรรพ์นำดินปลวกมาถมที่บ้าน
มีเรื่องเล่าว่ามีชายคนหนึ่งกำลังถมที่เพื่อสร้างบ้าน ปรากฏว่าดินที่ใช้ถมที่ไม่พอ เขาจึงไปขุดเอาดินจอมปลวกมาถมที่ (คิดได้ไง ดินปลวกที่มีตัวปลวก?) เมื่อเขาสร้างบ้านเสร็จ เขาอยู่ได้ไม่นานก็ถูกยิงตาย ชาวบ้านต่างเชื่อกันว่า เพราะอาถรรพ์ดินจอมปลวกที่เขานำมาถมที่สร้างบ้าน เรื่องเล่าจาก baanjompra
เรื่องที่ 2 ฉี่รดจอมปลวกลูกกระโปกบวม
คนหนึ่งเขาเล่าว่า ในสมัยเด็กเขาท้าเพื่อนให้ไปฉี่รดจอมปลวก เพื่อนก็ยั่วขึ้นด้วยสิ ก็อย่างว่า ใครจะไปยอมน้อยหน้า ท้าก็ต้องไป ปรากฏว่าตื่นเช้ามาลูกกระโปกของเพื่อนก็บวมทันที แม่เขาต้องพาเขานำธูปเทียนไปขอขมาจอมปลวกถึงหาย เรื่องเล่าจาก palungjit
เรื่องที่ 3 เผาจอมปลวกทิ้ง ขอขมาแล้วก็ไม่เป็นผล
อีกเรื่อง ชายคนหนึ่งไปเผาจอมปลวก ปรากฏว่าไม่กี่วันเขาเดินไม่ได้ ทะเลาะกับครอบครัวบ่อย เดียวล้ม เดียวเกิดอุบัติเหตุ หนักเข้าเรื่อย ๆ จนขาเดินไม่ได้ไม่มีแรง เขานำพระเครื่องอาราธนาทำน้ำมนต์ นำขาลงไปแช่ ปรากฏว่าน้ำที่แช่ขานั้นดำไปหมด แรก ๆ ทำอย่างนี้ก็พอบรรเทาได้ นานเข้าก็เอาไม่อยู่อีก ต่อมาเพื่อนเขาพาไปหาพระ ท่านก็ได้ใช้มีดหมอจิ้มลงไปตั้งแต่โคนขาไล่ลงมาจนมาสุดที่ปลายเล็บ ปรากฏว่ามีเส้นผมและน้ำสีดำ ๆ ไหลออกมา พระท่านแนะให้นำเครื่องเซ่นไหว้ไปขอขมาจอมปลวก ปรากฏว่าของที่นำไปเซ่นไหว้นั้นก็ดำไปหมด สื่อให้รู้ว่าผีจอมปลวกไม่ยอม ในที่สุดต่อมาไม่นานเขาก็หกล้มเสียชีวิต เรื่องเล่าจาก palungjit
บทบาทของปลวกในตำนานพญาคันคากปราบพญาแถน
ตำนานพญาคันคากได้กล่าวไว้ว่า ในอดีตกาลนานมาแล้วได้มีพญาคางคกตนหนึ่งอาศัยอยู่ใต้ร่มโพธิ์ใหญ่ในเมืองพันทุมวดี ในกาลครั้งนั้นเทพแห่งสายฝนนามว่าพญาแถน ไม่ทำหน้าที่แห่งตน ไม่ให้ฝนตกตามฤดูกาลนานถึง 7 เดือน ทำให้เกิดความลำบากยากแค้นแสนสาหัสแก่มนุษย์ สัตว์และพืชพันธุ์ทั้งหลายที่อยู่บนโลกนี้ พากันล้มตายหายไปเป็นจำนวนมาก ส่วนพวกที่แข็งแรงรอดตายได้จึงพากันมารวมกลุ่มกันที่ใต้ต้นโพธิ์ใหญ่อันเป็นที่อยู่อาศัยของพญาคางคก สัตว์ทั้งหลายจึงได้ปรึกษาหารือกันเพื่อที่จะหาวิธีต่อกรกับพญาแถน
และในเบื้องต้นได้ตกลงปลงใจกันให้พญานาคียกกรีฑาทัพไปรบกับพญาแถน แต่ก็ต้องพ่ายแพ้พญาแถนกลับมา ต่อมาจึงให้พญาต่อแตนรวมทัพไปปราบพญาแถน แต่แพ้กลับมาอีกเช่นกัน เมื่อเหล่าสัตว์ทั้งหลายเริ่มจะหมดหวังแล้ว พญาคางคกจึงยกตนขึ้นขออาสาที่จะกรีฑาทัพไปรบกับพญาแถน จึงได้วางแผนในการจัดทัพรบในครั้งนี้ มีบัญชาให้ปลวกทั้งหลายช่วยกันก่อจอมปลวกให้สูงขึ้นไปจนถึงเมืองพญาแถน เพื่อใช้เป็นเส้นทางให้บรรดากองทัพสัตว์ทั้งหลายได้เดินทางไปสู่เมืองพญาแถนโดยสะดวก ซึ่งมีมอด แมลงป่อง ตะขาบเป็นทัพหน้า บัญชาให้มอดทำหน้าที่ในการกัดเจาะด้ามอาวุธทุกชนิดที่ทำด้วยไม้ ให้แมลงป่องและตะขาบซ่อนตัวอยู่ตามกองฟืนที่ใช้หุงต้ม และซ่อนตัวอยู่ตามเสื้อผ้าของทหารพญาแถนเพื่อทำหน้าที่กัดต่อยทั้งหลาย ด้วยอุบายที่แยบคายนี้ บุรีแมนแดนพญาแถนก็พ่ายแพ้ต่อพญาคางคก จึงตกลงกันทำสัญญาสงบศึกกัน โดยมีข้อสัญญากันว่า
เรื่องพญาแถนนี้ผมยังไม่ได้ถอดรหัส พญาแถนอาจจะหมายถึงเจ้าเมือง หรือผู้ที่มีหน้าที่ในการบริหารบ้านเมือง ถ้าทุกวันนี้ก็คือนายกรัฐมนตรี ถ้าไม่ดูแลบ้านเมือง ไม่ดูแลประชาชน ปล่อยให้ประชาชนอดอยาก ข้าวยากหมากแพง คนรวยก็รวยเป็นกระจุก จนกระจาย เหมือนดังฝนไม่ต้องทั่วฟ้า ไม่เป็นไปตามที่ควรเป็น ความทุกข์เข็ญเช่นนี้ สักวันประชาชีคงต้องลุกขึ้นมีต่อกรกับท่านผู้นำเป็นแน่
จอมปลวกกับความเชื่อคนไทยให้คุณและโทษ
สำหรับความเชื่อของคนไทยนั้น จอมปลวกจะให้คุณหรือให้โทษขึ้นอยู่กับว่าจอมปลวกนั้นขึ้นอยู่ทิศทางใดของบ้าน
ถ้าจอมปลวกนั้นอยู่ห่างตัวบ้าน 10 เมตรขึ้นไป ก็พอสังเกตการณ์ได้ แต่ถ้าปลวกนั้นลุกลามเข้ามาในบ้านเรื่อย ๆ แล้ว ผมว่าคงไม่เป็นมงคลแน่
การขอขมาจอมปลวก ขอโชคลาภ ขอพรจากจอมปลวก
บทความนี้ไม่ให้ท่านทำเพียงแต่บอกเล่าคนโบราณที่ได้เคยทำมา ซึ่งชาวบ้านที่มีความเชื่อเช่นนี้ก็จะนำเครื่องเซ่นไหว้ต่าง ๆ เป็นต้นว่า ดอกไม้ ธูปเทียน ของหอม อาหารการกิน ไปเซ่นไหว้ หรือผ้าสีต่าง ๆ ไปพันรอบจอมปลวก เมื่อต้องการขอพร ขอให้เกิดโชคลาภความเป็นสิริมงคล หรือ แก้บน ตามที่ต้องการ แต่ถ้าขอหวยจากจอมปลวกนั้น นอกจากเครื่องเซ่นไหว้ตามที่กล่าวข้างต้นแล้ว ก็จะมีจานเทียนดอกไม้ที่เรียกว่าขัน 5 และแป้งฝุ่นสีขาวสำหรับทาจอมปลวกเพื่อหาเลขเด็ด นี่เป็นความเชื่อของแต่ละคน แต่ละท้องที่ ซึ่งนำมาเล่าต่อให้ฟังเท่านั้นครับ