องค์กลาง คือพระพุทธเจ้า องค์ซ้ายขวาคือใคร ?

เมื่อเราเข้าไปในพระอุโบสถเพื่อกราบไหว้พระพุทธรูปอันเป็นองค์ประธานของวัด เราจะสังเกตเห็นว่า นอกจากจะมีพระพุทธรูปองค์ใหญ่อยู่กลางซึ่งเป็นองค์ประธานแล้ว เราจะเห็นรูปหล่อองค์พระขนาดเล็กลงมา นั่งหรือยืนประนมมือไหว้องค์พระพุทธเจ้า เราชาวพุทธทราบไหมว่า สององค์นั้นคือใคร มีความสำคัญอย่างไร

พระสารีบุตร พระอัครสาวกเบื้องขวา

นับจากองค์ที่อยู่ด้านซ้ายมือเรา หรือเบื้องขวาของพระพุทธรูป ท่านคือพระสารีบุตร พระอัครสาวกเบื้องขวา มีประวัติโดยย่อ ดังนี้

พระสารีบุตรชื่อเดิม อุปติสสะ เกิดหมู่บ้านอุปติสคาม นาลันทา แคว้นมคธ บิดาชื่อวังคันตะพราหมณ์ มารดาชื่อว่านางสารีพราหมณี เดิมเป็นคนวรรณะพราหมณ์ การศึกษาจบพระเวทตามแบบอย่างที่วรรณะพราหมณ์เขาเรียนกัน ท่านบวชวัดเวฬุวันมหาวิหาร ด้วยวิธีเอหิภิกขุอุปสัมปทา

เมื่อบวชแล้วได้ 15 วัน ได้บรรลุธรรม ที่ถ้ำสุกรขาตา ตั้งอยู่ก่อนถึงพระมูลคันธกุฎีบนเขาคิชกูฏ เมืองราชคฤห์ ท่านดำรงตำแหน่ง พระอัครสาวกเบื้องขวา ได้รับการยกย่องเป็นผู้มีเอตทัคคะในด้านมีปัญญามาก ท่านนิพพาน วันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ก่อนพุทธปรินิพพาน ณ เตียงที่ท่านเกิดที่นาลันทา

สถานที่สำคัญเกี่ยวกับท่าน คือ ถ้ำสุกรขาตา ก่อนถึงพระมูลคันธกุฎีบนเขาคิชกูฏ เมืองราชคฤห์ อันเป็นสถานที่ที่ท่านบรรลุพระอรหันต์, และบ้านอุปติสคาม เมืองนาลันทา อันเป็นบ้านเกิดและสถานที่นิพพานของท่าน

พระมหาโมคคัลลานะ พระอัครสาวกเบื้องซ้าย

คือองค์ที่อยู่ด้านขวามือเรา หรือเบื้องซ้ายของพระพุทธรูป ท่านคือพระหาโมคคัลานะ พระอัครสาวกเบื้องซ้าย มีประวัติโดยย่อ ดังนี้

พระมหาโมคคัลลานะ (หรือพระโมคคัลลานะ) เดิมมีชื่อ โกลิตะ (เรียกตามชื่อของหมู่บ้าน) เป็นบุตรพราหมณ์ในหมู่บ้านโกลิตคาม มารดาชื่อโมคคัลลี คนทั่วไปจึงเรียกท่านว่า “โมคคัลลานะ” ตามชื่อของมารดา สหายที่รักกันมากับอุปติสสมาณพ (พระสารีบุตร) เที่ยวแสวงหาความสุขความสำราญ ตามประสาวัยรุ่น และพ่อแม่มีฐานะร่ำรวย นอกจากนี้ยังมีอุปนิสัยใจคอเหมือนกัน และยังได้ออกบวชพร้อมกันที่วัดเวฬุวันมหาวิหาร โดยวิธีเอหิภิกขุอุปสัมปทา

เมื่อบวชแล้ว 7 วัน ทำความเพียรอย่างหนัก บรรลุธรรมที่บ้านกัลวาลมุตตคาม ท่านดำรงตำแหน่ง พุทธอัครสาวกเบื้องซ้าย ได้รับการยกย่องจากพระศาสดาว่าเป็นผู้มีเอตทัคคะในด้านมีฤทธิ์มาก ท่านปรินิพพานในวันแรม 15 ค่ำ เดือน 12 หลังจากพระสารีบุตรนิพพานได้ 15 วัน ณ กาฬศิลา แห่งมคธชนบท