ถึงแม้ว่าพระภิกษุสงฆ์ในพระพุทธศาสนาจะเว้นจากการหุงต้ม บิณฑบาตฉันเฉพาะวัน ๆ ก็ตามที แต่ในบางวัดแล้วก็มีผู้มาอาศัยปฏิบัติธรรมเยอะ หรือบางวัดอยู่ห่างไกลความเจริญ ห่างไกลผู้คน อย่างวัดที่อยู่บนเขา วัดที่อยู่ในต่างประเทศ ข้าวสารจึงจำเป็นต้องมีสำหรับให้ศิษย์วัดได้หุงต้มเพื่อถวายพระภิกษุสงฆ์องค์สามเณรที่อยู่ในวัดนั้น ๆ หรือแต่ที่มาจากทิศทั้ง 4 ก็ย่อมอาศัยด้วย
เราควรถวายข้าวสารในโอกาสใด
- การถวายข้าวสารนั้น ควรที่จะถวายก่อนเที่ยง ถ้ามีเหตุที่ต้องถวายหลังเที่ยงก็ไม่ต้องประเคนพระ (จะประเคนหรือไม่ประเคนพระท่านจะบอกเอง ปกติการถวายข้าวสารจะเวลาก่อนเที่ยงหรือหลังเที่ยงก็ตามพระท่านจะให้วางไว้หรือให้นำไปเก็บไว้ที่โรงครัวของวัด)
- ถวายข้าวสารแก่วัดที่อยู่ห่างไกลชุมชน เช่น วัดที่ตั้งอยู่บนเขา หรือวัดป่าที่ไม่ค่อยมีญาติโยมเดินทางมา แต่มีศิษย์วัดคอยอุปัฏฐากอยู่
- ถวายข้าวสารแก่วัดในต่างประเทศ ที่ญาติโยมต่างก็มีหน้าที่การงานไม่สะดวกเดินทางมาทำบุญในวัดในเวลาเช้า
- ถวายข้าวสารแก่วัดในช่วงที่มีงานหรือกิจกรรมในวัด เช่น กฐิน ผ้าป่า เป็นต้น
- ทำบุญถวายข้าวสารในเวลาทำบุญสังฆทาน
- ถวายข้าวสารทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ที่ล่วงลับไป
- ถวายข้าวสารในวันขึ้นปีใหม่ ขึ้นบ้านใหม่ เริ่มต้นสิ่งใหม่
- ทำบุญถวายข้าวสารในวันเกิด ในวันแต่งงาน
- ทำบุญตักบาตรข้าวสารในเวลาที่ทางวัดมีกิจกรรม
- ทำบุญข้าวสารด้วยการซื้อข้าวสารถวายวัด หรือเลี้ยงอาหารเด็กกำพร้าตามสถานสงเคราะห์
- ทำบุญข้าวสารโดย การร่วมทำบุญกับผู้อื่น
คำถวายข้าวสาร
อิมานิ มะยัง ภันเต ตัณฑุลานิ สะปะริวารานิ ภิกขุสังฆัสสะ โอโณชะยามะ สาธุ โน ภันเต ภิกขุสังโฆ อิมานิ ตัณฑุลานิ สะปะริวารานิ ปะฏิคคัณหาตุ อัมหากัง ทีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ
ข้าแต่พระสงฆ์ผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลายขอน้อมถวายข้าวสารกับทั้งบริวารเหล่านี้แก่พระภิกษุสงฆ์ ขอพระภิกษุสงฆ์จงรับ ข้าวสารกับทั้งบริวารเหล่านี้ของข้าพเจ้าทั้งหลาย เพื่อประโยชน์สุขแก่ข้าพเจ้าทั้งหลายสิ้นกาลนานเทอญ
อานิสงส์การถวายข้าวสาร
- ส่งผลให้มีกินมีใช้ ไม่ขาดแคลนในทุกภพทุกชาติ
- แม้เกิดมาเป็นมนุษย์ ก็จะเกิดมาในครอบครัวที่อุดมสมบูรณ์พร้อมด้วยโภคทรัพย์
- การถวายข้าวสาร ถือเป็นการบํารุงธาตุขันธ์แก่พระเณร เด็ก ผู้ใหญ่ และผู้สูงอายุให้มีพละกำลัง ในการสร้างคุณงามความดีแก่พระศาสนา และงานสาธารณะต่าง ๆ ได้ต่อไป
- การถวายข้าวสารเชื่อว่าเป็นการแก้กรรมเก่า หนี้กรรมเก่า เป็นการสะเดาะเคราะห์
- การถวายข้าวสารเชื่อว่าจะทำให้หน้าที่การงาน การเงินเจริญรุ่งเรื่อง
- การถวายข้าวสาร เชื่อว่าทำให้ครอบครัวมั่นคง ทุกคนสามัคคีกัน รักกัน
สมัยพุทธกาล ข้าวถือว่าเป็นทรัพย์สินที่สำคัญอย่างยิ่ง เพราะข้าวให้อายุยืนยาว ให้พละกำลัง ให้ผิวพรรณดี ให้สุขภาพดี มนุษย์ทั้งหลายเป็นอยู่ด้วยอาหาร คนไทยคนเอเชียมีข้าวเป็นอาหารหลัก การถวายอาหาร การถวายข้าวจึงถือว่า เป็นผู้ให้ทุกสิ่งอย่าง สมบูรณ์ด้วย อายุ วรรณะ สุขะ พละ ทุกสิ่งอย่าง
