คำถวายกระทงบูชารอยพระพุทธบาท
อะหัง อิมินา สักกาเรนะ อะสุกายะ นัมมะทายะ นะทิยา ปุลิเน ฐิตัง มุนิโน ปาทะวะลัญชัง อะภิปูชะยามิ อะยัง สักกาเรนะ มุนิโน ปาทะวะลัญชัสสะ ปูชายะ อานิสงโส มัยหัง ทีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ สังวัตตะตุ ฯ
ข้าพเจ้าขอบูชาอย่างยิ่ง ซึ่งรอยพระพุทธบาท ที่อยู่ ณ หาดทราย แม่น้ำนัมมทาโน้น ด้วยเครื่องสักการะบูชานี้ ขออานิสงส์ แห่งการบูชารอยพระพุทธบาท ด้วยเครื่องสักการะบูชานี้ จงเป็นไปเพื่อประโยชน์ เพื่อความสุข แก่ข้าพเจ้า ตลอดกาลนานเทอญ ฯ
ลอยกระทง: ประทีปแห่งศรัทธา บูชารอยพระพุทธบาท ณ ริมฝั่งนัมมทานที
ในคืนวันเพ็ญเดือนสิบสอง ท่ามกลางแสงจันทร์นวลกระจ่าง ท้องน้ำทั่วแผ่นดินไทยจะสว่างไสวไปด้วยแสงเทียนริบหรี่นับล้านดวงจาก “กระทง” ที่ลอยล่องไปตามสายธารา ภาพอันงดงามนี้คือประเพณี “ลอยกระทง” ที่เราคุ้นเคยกันดี หลายคนเข้าใจว่าเป็นการขอขมาและขอบคุณพระแม่คงคา แต่ในความหมายที่ลึกซึ้งและหยั่งรากลงในพุทธศาสนา ประเพณีนี้ยังเป็นการบูชาอันยิ่งใหญ่ต่อองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า โดยมีที่มาจากตำนาน “รอยพระพุทธบาท” ณ ริมฝั่งแม่น้ำนัมมทา
ตำนานรอยพระพุทธบาท ณ หาดทรายนัมมทา
ตามความเชื่อที่ปรากฏในคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนา กล่าวไว้ว่า ครั้งหนึ่งพญานาคราชได้ทูลอาราธนาพระพุทธองค์ให้เสด็จไปแสดงธรรมโปรดในนาคพิภพ (เมืองบาดาล) เมื่อทรงแสดงธรรมแล้ว ก่อนจะเสด็จกลับ พญานาคราชได้ทูลขอสิ่งที่จะเป็นอนุสรณ์สถานไว้เพื่อเป็นที่เคารพสักการะสืบไป พระพุทธองค์จึงทรงมีพระมหากรุณาธิคุณ ประทับรอยพระบาทไว้ ณ หาดทรายริมฝั่ง แม่น้ำนัมมทา ในแคว้นทักขิณาบถ ประเทศอินเดีย
รอยพระพุทธบาทนั้นได้กลายเป็นเจดีย์สถานอันศักดิ์สิทธิ์ เป็นที่เคารพบูชาของเหล่านาคและเทวดา รวมถึงมนุษย์ผู้มีศรัทธามานับแต่นั้น
“กระทง” เครื่องสักการะลอยน้ำ
การลอยกระทงจึงเปรียบเสมือนการส่งเครื่องสักการะบูชาลอยไปตามกระแสน้ำ เพื่อถวายเป็นพุทธบูชาต่อรอยพระพุทธบาทอันศักดิ์สิทธิ์แห่งนั้น แม้ตัวเราจะอยู่ห่างไกล แต่กระแสธาราก็เป็นดั่งสื่อกลางที่นำพาความศรัทธาและเครื่องบูชาของเราไปสู่พระองค์ กระทงแต่ละใบจึงไม่ได้เป็นเพียงกระทงใบตองธรรมดา แต่เต็มเปี่ยมไปด้วยความหมายเชิงสัญลักษณ์ทางธรรม
- แสงเทียน: คือแสงสว่างแห่ง พระปัญญาธิคุณ ของพระพุทธเจ้า ที่ส่องนำทางมวลมนุษย์ออกจากความมืดมิดคืออวิชชา
- ควันธูป: คือกลิ่นหอมอันบริสุทธิ์แห่ง พระบริสุทธิคุณ ที่ปราศจากกิเลสโดยสิ้นเชิง
- ดอกไม้: คือความงดงามแห่ง พระมหากรุณาธิคุณ ที่ทรงมีต่อสรรพสัตว์ และเป็นการแสดงความเคารพอย่างนอบน้อม
ดังนั้น ในยามที่เราประนมมือยกกระทงขึ้นอธิษฐานก่อนจะลอยลงสู่สายน้ำ จิตใจของเราในขณะนั้นจึงเป็นการเจริญ “พุทธานุสติ” คือการระลึกถึงคุณของพระพุทธเจ้าโดยตรง การลอยกระทงในความหมายนี้จึงมิใช่เพียงเทศกาลแห่งความรื่นเริง แต่เป็นการปฏิบัติบูชาที่ยกระดับจิตใจให้สงบและเปี่ยมด้วยศรัทธา เป็นการเชื่อมโยงตัวเราเข้ากับเรื่องราวอันยิ่งใหญ่ในพุทธประวัติ และส่งต่อความเคารพอันสูงสุดไปตามสายน้ำสู่รอยพระบาทแห่งองค์พระศาสดา ตลอดกาลนาน
