การทำบุญชำระหนี้สงฆ์ เป็นอีกหนึ่งบทความที่ผมอยากเขียนมาก ๆ ที่อยากเขียนเพราะต้องการทำความเข้าใจ แต่ก็ยอมรับว่ามีความรู้เรื่องนี้น้อยมาก ฉะนั้น บทความนี้อาจจะเป็นความคิดเห็นส่วนตน ที่เรียกว่า “อัตโนมติ ท่านผู้อ่านโปรดใช้วิจารณญาณ” เพื่อง่ายต่อการศึกษา จึงข้อตั้งหัวข้อสั้น ๆ แบบถามเองตอบเอง ดังนี้
การทำบุญชำระหนี้สงฆ์คืออะไร
การทำบุญชำระหนี้สงฆ์ คือการทำบุญอุทิศหรือเจาะจงให้เป็นของสงฆ์ มอบสิ่งที่จะนำมาทำบุญให้เป็นของสงฆ์ โดยภาคปฏิบัติก็คือการถวายสังฆทานนั่นเอง หรือการเข้าไปช่วยเหลือกิจการงานสงฆ์ แล้วตั้งเจตนาเพื่อเป็นการชำระหนี้สงฆ์
ทำไมต้องทำบุญชำระหนี้สงฆ์
คำตอบของการทำบุญชำระหนี้สงฆ์ที่น่าสนใจน่าจะได้จากคำถามนี้ ทำไมเราต้องทำบุญชำระหนี้สงฆ์ เราไปเป็นหนี้สงฆ์ตั้งแต่เมื่อไหร่ เรื่องนี้โบราณาจารย์น่าพิจารณาจาก 2 ประเด็นใหญ่ ๆ
- เราเวียนว่ายตายเกิดในสังสารวัฏนับชาติไม่ถ้วน อาจจะมีชาติใดชาติหนึ่งเราพลั้งเผลอไปทำของสงฆ์ให้เสียหาย หรือหยิบยืมของสงฆ์มาแล้วไม่มีโอกาสได้ใช้คืน หรือหนักเข้าอาจจะขโมยของสงฆ์ไปก็มี ซึ่งอาจจะมีวิปากกรรมไม่มากก็น้อยตกมาถึงปัจจุบันนี้ หรือบางคนอาจะเคยรับปากหรือปวารณาต่อสงฆ์ไว้แล้วทำไม่ได้อย่างนี้เป็นต้น เพื่อความไม่ประมาท ท่านจึงแนะนำให้ทำบุญให้เป็นของสงฆ์คือการถวายสังฆทานนั่นเอง แล้วตั้งเจตนาเพื่อชำระหนี้สงฆ์ซึ่งผมจะอธิบายต่อไป
- ในปัจจุบันชาตินี้ เราอาจจะเคยทำของสงฆ์ให้เสียหาย หรือหยิบยืมของสงฆ์ไปทั้งที่เจตนาและไม่เจตนา บางคนอาจจะคิดว่าไม่เจตนาจะเป็นกรรมได้อย่างไร คำว่าไม่เจตนาในที่นี้หมายถึงทำไปด้วยความไม่รู้แต่มีเจตนาทำจริง ๆ เช่น ไปทำบุญในวัดแล้วหยิบช้อนวัดมา 1 คัน โดยคิดว่าเป็นของเล็กน้อยและคิดว่าวัดมีเยอะแล้วเอาไปนิดเดียวคงไม่เป็นไร ไปหยิบน้ำมากินขวดหนึ่งโดยที่ไม่ได้ขออนุญาตจากสงฆ์ซึ่งคนถวายอุทิศให้เป็นสงฆ์อย่างนี้เป็นต้น หรือบางคนเข้าไปในวัดเก็บผลไม้ภายในวัดแม้ที่หล่นลงพื้นกินโดยที่ไม่รู้หรือไม่มีความเข้าใจว่านั่นเป็นของสงฆ์ คนโบราณเขาคิดละเอียดชนิดที่ว่าแม้เศษทรายเศษดินที่ติดรองเท้าออกมาจากในวัดก็ถือว่าเป็นการนำของสงฆ์ออกมา จึงมีประเพณีขนทรายเข้าวัดเพื่อชำระหนี้สงฆ์ หรือเราเข้าไปใช้น้ำใช้ไฟ ชาร์จโทรศัพท์มือถือ เข้าห้องน้ำ ทำพื้นสกปรก ก็ถือว่าเป็นการใช้ของสงฆ์ พุทธศาสนิกชนเมื่อเข้าไปในวัดจึงไม่เข้ามือเปล่า นำภัตตาหารบ้าง หยอดตู้บริจาคบ้าง ถ้าเจตนาว่าขอใช้ส่วนเป็นการชำระหนี้สงฆ์ก็ถือว่าใช้ได้เช่นกัน แต่ต้องทำจริง ๆ ด้วยเจตนาจริง ๆ
ทำบุญชำระหนี้สงฆ์มีในพระไตรปิฎกไหม
การทำบุญชำระหนี้สงฆ์ไม่มีในพระไตรปิฎก และอรรถกถา ไม่มีในธรรมและวินัย แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าไม่ได้บุญ มันขึ้นอยู่กับสิ่งที่เราทำว่าควรทำหรือไม่ ถูกต้องหรือไม่ การทำบุญชำระหนี้สงฆ์เป็นแต่เพียงเจตนาของเราว่าทำเพื่ออะไร หรือจะเรียกว่าทำเพื่อให้สบายใจก็ไม่ผิด
ทำบุญชำระหนี้สงฆ์อย่างไร
การทำบุญชำระหนี้สงฆ์ไม่ใช่เรื่องยาก ไม่ซ้ำซ้อนอะไรเลย แค่ถวายสิ่งของให้เป็นของสงฆ์ แล้วตั้งเจตนาไว้ เช่น เข้าไปในวัดถวายภัตตาหาร สิ่งของ จีวร ปัจจัย ยารักษาโรค เป็นต้น แต่ต้องถวายให้เป็นของสงฆ์นะ แล้วตั้งเจตนา “ถ้าข้าพเจ้าเคยทำของสงฆ์ให้เสียหาย เคยทำลายของสงฆ์ เคยหยิบยืมของสงฆ์ไป หรือเคยรับปากสงฆ์ไว้แล้วไม่สามารถทำตามได้ ตั้งแต่อดีตชาติจนถึงปัจจุบัน ทั้งที่จำได้และจำไม่ได้ ทั้งที่เจตนาและไม่เจตนา ข้าพเจ้าขอชำระหนี้สงฆ์ด้วยการกระทำนี้”
สรุปแล้วเราสามารถทำบุญชำระหนี้สงฆ์ได้หลายวิธี เป็นต้นว่า หยอดตู้บริจาค ถวายค่าน้ำค่าไฟ ถวายสังฆทาน ทำความอาคารสถานที่ภายในวัด ปัดกวาดบริเวณวัด ทำความสะอาดห้องน้ำ เข้าไปอุปัฏฐากรับใช้พระสงฆ์ รับบาตรส่งบาตร ล้างบาตร
ทำบุญชำระหนี้สงฆ์แล้วดีอย่างไร
การทำบุญหรือการทำความดีนั้นดีอย่างแน่นอน ถ้าทำถูกดี หรือถูกวิธี ทำบุญชำระหนี้สงฆ์ดีอย่างไรขึ้นอยู่กับว่าเราทำโดยวิธีใด ถ้าปัดกวาดทำความสะอาดวัด ก็ทำให้วัดสะอาด เจริญหูเจริญตา ใครมาก็สบาย ได้รับการยกย่องสรรเสริญ นอกจากนั้นยังได้รับอานิสงส์แห่งการปัดกวาดด้วย ได้แก่
1. บุคคลเห็นเข้าก็เลื่อมใส ใครเข้ามาในวัดก็มีความศรัทธาเลื่อมใส
2. เทวดาเห็นเข้าก็เลื่อมใส แม้แต่เทวดาก็อนุโมทนาด้วย
3. จิตของผู้กวาดตั้งสมาธิได้เร็ว เกิดขึ้นกับผู้กวาดเอง
4. ผิวพรรณวรรณะผ่องใส โบราณว่า ถ้าเป็นโรคผิวหนังก็จะหาย
5. เมื่อตายดับสังขารจากโลกนี้ไปแล้วก็ไปบังเกิดในภพภูมิสวรรค์
นอกจากนั้น การทำบุญชำระหนี้สงฆ์ ยังเชื่อว่า แก้ดวงตก ดวงไม่ดี แก้วิบากกรรมเก่าให้ดีขึ้น ส่งเสริมการงาน การเงิน ชีวิตครอบครัวให้ดีขึ้น กล่าวง่าย ๆ สร้างกำลังใจให้ดีขึ้น เมื่อกำลังใจดีขึ้นแล้ว สิ่งอื่น ๆ ก็จะดีขึ้นโดยลำดับ
เราสามารถทำบุญชำระหนี้สงฆ์ในโอกาสใด
เราสามารถทำบุญชำระหนี้สงฆ์ได้ในทุกโอกาส ทุกวัน ไม่จำเป็นต้องรอให้วัดนั้นวัดนี้จัดกิจกรรม ไม่จำเป็นต้องให้พระสวดอะไรทั้งสิ้น โดยมากคนนิยมทำบุญชำระหนี้สงฆ์คล้ายทำบุญสะเดาะเคราะห์หรือทำบุญอุทิศให้เจ้ากรรมนายเวรทั้งหลายประมาณนี้
ไม่ทำบุญชำระหนี้สงฆ์ได้ไหม
ได้สิ แต่อย่าลืมว่า การทำบุญชำระหนี้สงฆ์ก็คือการทำบุญอย่างหนึ่ง แม้ชื่อเรียกนี้จะไม่มีในพระไตรปิฎก สงเคราะห์เข้าในทานก็มี เช่น การถวายสังฆทาน ถวายสิ่งของปัจจัยทั้งหลาย สงเคราะห์เข้าในศีลก็มี เช่น เวยยาวัจจมัย การเข้าไปช่วยเหลือกิจการงานภายในวัด การเข้าไปอุปัฏฐากสงฆ์
การทำบุญชำระหนี้สงฆ์ไม่มีในพระไตรปิฎก แล้วจะได้บุญหรือ
การทำบุญชำระหนี้สงฆ์ไม่มีในพระไตรปิฎก พระพุทธเจ้าไม่ได้ตรัสไว้ แล้วจะได้บุญหรือ ? ตอบว่าได้ การให้ทาน ขึ้นอยู่กับเจตนาในการทำ สิ่งของที่ทำ บุคคลผู้รับ
ผู้ทำมีเจตนาในการให้ทานไหม ให้ทานด้วยสิ่งของที่ควรให้ไหม บุคคลผู้รับเป็นผู้ควรแก่การรับทานไหม ถ้าได้ดังนี้ก็เป็นบุญอย่างแน่นอน
การถวายฟิชซา ไม่มีในพระไตรปิฎก แต่ไม่ได้หมายความว่าถวายไม่ได้
