วันลอยกระทง เป็นเทศกาลอย่างหนึ่งของชนชาติไทยและประเทศเพื่อนบ้าน ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ของทุกปี เทศกาลดังกล่าวในประเทศพม่า เรียกว่าว่า “เทศกาลตาซองได” (Tazaungdaing) ในประเทศจีน เรียกว่า “เทศกาลโคมลอย” (Lantern festival, 猜灯谜)
เราลอยกระทงเพื่ออะไร
๑. เพื่อสักการะรอยพระพุทธบาทนัมมทานที ซึ่งประพุทธเจ้าทรงประทับรอยพระบาทประดิษฐานไว้บนหาดทรายที่แม่น้ำนัมมทานที ในประเทศอินเดีย
๒. เพื่อบูชาพระอุปคุต ชาวไทยภาคเหนือให้ความเคารพแกพระอุปคุตอย่างสูง ซึ่งตามตำนานเล่าว่าเป็นพระมหาเถระรูปหนึ่งที่มีอิทธิฤทธิ์มากสามารถปราบพญามารได้
๓. เพื่อขอขมาแม่คงคา เพราะได้อาศัยน้ำท่านกินและใช้ และอีกประการหนึ่งมนุษย์มักจะทิ้งและถ่ายสิ่งปฏิกูลลงไปในน้ำด้วย
๔. เพื่อลอยทุกข์โศกโรคภัย และสิ่งไม่ดี อาจจะกล่าวให้สอดคล้องกับประเพณีของพราหมณ์
ในวันนี้ มีความพิเศษอย่างไรเกี่ยวกับพระพุทธศาสนา
๑. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวง เป็นวันพระใหญ่ ที่พุทธศาสนิกชน เข้าวัดทำบุญ รักษาศีลอุโบสถ ชำระกายใจให้บริสุทธิ์
๒. เป็นวันที่พระสงฆ์ทั้งวัด ทั้งประเทศ ทั้งโลก ประชุมกันที่อุโบสถในวัด เพื่อฟังพระปาฏิโมกข์ กล่าวคือฟังพระวินัย เพื่อทำตนให้บริสุทธิ์ตามพระวินัย
๓. เป็นวันออกพรรษาหลัง ของพระภิกษุผู้เข้าปัมฉิมพรรษา ปวารณาทำต่อกันด้วยความบริสุทธิ์ใจ
๔. เป็นวันสุดท้ายของเทศกาลทอดกฐิน ที่พุทธศาสนิกชนผู้ใจบุญรอคอยมาเป็นปี การทอดกฐิน เป็นการกระทำที่บริสุทธิ์ ทั้งผู้ทอดกฐินคือไม่มีใครบังคับ ทั้งผ้าที่ทอดกฐิน คือไม่ใช่ผ้าที่ลักขโมยมาหรือผิดระเบียบวินัย ทั้งผู้รับคือพระสงฆ์ เพราะต้องพร้อมใจกันด้วยดี ที่จะมอบให้รูปใดรูปหนึ่ง
๕.กล่าวกันว่าเป็นวันคล้ายวันนิพพานของพระสารีบุตร พระอัครสาวกเอตทัคคะผู้เลิศด้วยปัญญาอันบริสุทธิ์
เราบูชารอยพระพุทธบาท ของพระพุทธองค์ผู้ทรงพระบริสุทธิ์ ด้วยความบริสุทธิ์กายใจ
บูชาพระอุปคุตอรหันต์ผู้บริสุทธิ์ กายใจ
บูชาแม่น้ำคงคา ที่เราใช้ชำระกายให้บริสุทธิ์
ลอยทุกข์ลอยโศกโรคภัย ให้กายใจปราศจากโรคภัย ไม่ให้เศร้าหมอง
เป็นวันพระใหญ่พระจันทร์เต็มดวง ที่ชาวพุทธฟังธรรมรักษาศีลให้บริสุทธิ์
เป็นวันพระสงฆ์ฟังพระปาฏิโมกข์ เพื่อความบริสุทธิ์ตามพระวินัย
เป็นวันหนึ่งที่พระสงฆ์ปวารณาด้วยความบริสุทธิ์ต่อกันและกัน
เป็นวันสุดท้ายแห่งเทศกาลกฐิน ซึ่งเป็นกาลทานที่บริสุทธิ์
เมื่อเป็นวันที่มีแต่ความบริสุทธิ์เช่นนี้
เราอย่าได้ทำลายความบริสุทธิ์ของน้ำคงคา
อย่าได้ทำลายความบริสุทธิ์ของประเพณี
อย่าได้ทำลายความบริสุทธิ์ของตนเอง
อย่าได้เป็นวันที่ทำลายความบริสุทธิ์ หมดความบริสุทธิ์ สิ้นความบริสุทธิ์ เสียความบริสุทธิ์เลย
ที่มา : ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๒ วันแห่งความบริสุทธิ์
