ลำดับการจำพรรษาของพระพุทธเจ้าทั้ง 45 พรรษา
พรรษาที่ 1 ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน ใกล้กรุงพาราณสี
พรรษาที่ 2-3-4 พระเวฬุวัน กรุงราชคฤห์
พรรษาที่ 5 กูฏาคารในป่ามหาวัน นครเวสาลี
พรรษาที่ 6 มกุฏบรรพต
พรรษาที่ 7 ดาวดึงสเทวโลก
พรรษาที่ 8 เภสกฬามิคทายวัน ใกล้เมืองสุงสุมารคีรี แคว้นภัคคะ
พรรษาที่ 9 โฆสิตาราม เมืองโกสัมพี
พรรษาที่ 10 ป่าตำบลปาริไลยกะ ใกล้เมืองโกสัมพี
พรรษาที่11 หมู่บ้านพราหมณ์ชื่อนาลายะ พรรษาที่ 12 เมืองเวรัญชา
พรรษาที่ 13 ปาลิไลยบรรพต
พรรษาที่ 14 พระเชตวัน
พรรษาที่ 15 นิโครธาราม นครกบิลพัสดุ์
พรรษาที่ 16 เมืองอาฬวี
พรรษาที่ 17 พระเวฬุวัน นครราชคฤห์
พรรษาที่ 18-19 จาลิยบรรพต
พรรษาที่ 20 พระเวฬุวัน นครราชคฤห์
พรรษาที่ 21–38 พระเชตวันมหาวิหาร เมืองสาวัตถี
พรรษาที่ 39–44 บุพพาราม เมืองสาวัตถี
พรรษาที่ 45 เวฬุวคาม ใกล้นครเวสาลี.
ที่มา ลำดับการจำพรรษาของพระพุทธเจ้าทั้ง 45 พรรษา โพสต์โดย สำนักสงฆ์ วัดป่าหนองกุงใต้ อ.เมือง จ.กาฬสินธุ์ เมื่อ 10 กันยายน พ.ศ. 2562
สรุปเหตุการณ์ย่อ พุทธกิจ ๔๕ พรรษา
พรรษาที่ ๑
จำพรรษา ที่อิสิปตนมฤคทายวัน
– โปรดปัญจวัคคีย์ สังฆรัตนะ เกิดขึ้นครั้งแรกในโลก
– โปรดพระยสะ และสหาย ๔๕ คน
ออกพรรษา
– ให้สาวก ๖๐ รูป มีอำนาจบวชกุลบุตร ได้โดยวิธีให้รับไตรสรณคมน์
– โปรดภัททวัคคีย์ ๓๐ รูป
– โปรดชฎิลสามพี่น้อง บวชเป็นเอหิภิกขุ ๑,๐๐๐ รูป แสดงอาทิตตปริยายสูตรสำเร็จพระอรหันต์หมด
– ไปราชคฤห์โปรดชาวเมืองและพระเจ้าพิมพิสารเป็นพระโสดาบัน
– ถวายวัดเวฬุวันเป็นวัดแรก
– ให้สงฆ์สาวกรับอารามที่มีผู้ถวายได้
– พระอัญญาโกณฑัญญะบวชปุณณมันตานีบุตร (ลูกน้องสาว) บรรลุอรหันต์
– ได้ ๒ อัครสาวก อุปติสสะและโกลิตะบวชบรรลุเป็นพระอรหันต์
– บวชพระมหากัสสปะโดยรับโอวาท ๓ ข้อ
พรรษาที่ ๒
จำพรรษา ที่เวฬุวัน
ออกพรรษา เสด็จเมืองเวสาลี แคว้นวัชชี
– สอนพระอานนท์ให้สาธ ยายรัตนสูตร บรรเทาภัยของชาวเมือง
– พระอานนท์ฟังกถาวัตถุ ๑๐ ประการ (ของพระปุณณมันตาณีบุตร) เป็นพระโสดาบัน
พรรษาที่ ๓
จำพรรษา ที่เวฬุวัน
– ราชคฤหเศรษฐี ขอสร้างเสนาสนะถวายสงฆ์ เป็นที่พำนักถาวร
– อนุญาตเภสัช ๕ ชนิด และภัตฯ ประเภทต่างๆ
– อนุญาตการอุปสมบทโดยวิธีญัตติจตุตถกรรม
– พระสารีบุตรบวชให้ราธะพราหมณ์เป็นรูปแรก
– อนุญาตวันประชุมสงฆ์ และแสดงธรรมใน ๑๔ คํ่า ๑๕ คํ่า และ ๘ คํ่า ของข้างขึ้นและข้างแรม
พรรษาที่ ๔
จำพรรษา ที่เวฬุวัน
– โปรดหมอชีวกโกมารภัจจ์เป็นพระโสดาบัน
– ถวายชีวกอัมพวันอนุญาตผ้าไตรจีวร ๓ ผืน, ผ้าจีวร ๖ ชนิด
ออกพรรษา
– เทศน์โปรดพุทธบิดา สำเร็จพระอรหันต์และนิพพาน และจุดเพลิงพระบรมศพ
พรรษาที่ ๕
จำพรรษา ที่กูฏาคารศาลา ป่ามหาวัน นอกเมืองเวสาลี
– พระนางประชาบดี ยอมรับคุรุธรรม ๘ ประการ บวชเป็นภิกษุณีองค์แรก แล้วสำเร็จเป็นพระอรหันต์
– พระนางยโสธราบวชในสำนักพระนางประชาบดีเถรี บรรลุเป็นพระอรหันต์
– นางรูปนันทา บวชตามหมู่ญาติ ทรงแสดงฤทธิ์โปรด สำเร็จเป็นพระอรหันต์
ออกพรรษา
– เสด็จไปภัททิยนคร แคว้นอังคะ โปรดเมณฑกะเศรษฐี ธนัญชัยเศรษฐี นางวิสาขาและหมู่ญาติ เป็นพระโสดาบัน
– ทรงอนุญาตโครสทั้ง ๕ ทรงอนุญาตนํ้าผลไม้ทุกชนิด (เว้นนํ้ากับเมล็ดนํ้าข้าวเปลือก) นํ้าใบไม้ทุกชนิด (เว้นนํ้าผักดอง) นํ้าดอกไม้ทุกชนิด (เว้นนํ้าดอกมะซาง) นํ้าอ้อยสด ทรงอนุญาตให้ฉันผักสดทุกชนิด และของขบฉันที่ทำด้วยแป้ง ให้ฉันผลไม้ได้ทุกชนิด
– แสดงมหาปเทส ๔ สิ่งที่ควรและไม่ควรสำหรับสงฆ์
พรรษาที่ ๖
จำพรรษา ที่ มกุลบรรพต แคว้นมคธ
– ห้ามพระภิกษุแสดงอิทธิปาฏิหาริย์
– ปรารภจะแสดงยมกปาฏิหาริย์เอง
ออกพรรษา
– เดียรถีย์สร้างสำนักหลังวัดเชตวัน พระเจ้าปเสนทิโกศล เปลี่ยนเป็นสร้างอารามสำหรับภิกษุณี เรียกราชการาม
– เพ็ญเดือน ๘ แสดงยมกปาฏิหาริย์ นอกเมืองสาวัตถี
พรรษาที่ ๗
จำพรรษา ที่ที่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์
– แสดงพระอภิธรรมโปรดพุทธมารดาตลอดไตรมาสจนบรรลุเป็นพระโสดาบัน
– เรื่องอังกุรเทพบุตรและอินทกเทพบุตร
– ลงจากชั้นดาวดึงส์ ที่ประตูเมืองสังกัสสะ หลัง
ออกพรรษา
– เสด็จกรุงสาวัตถี
– ปรารภเรื่องนางปฏิปูชิกา ภรรยาของมาลาภารีเทพบุตร
– นางจิญจมาณวิกา ใส่ความพระพุทธเจ้า ถูกธรณีสูบลงอเวจีมหานรก
พรรษาที่ ๘
จำพรรษา ที่เภสกฬาวัน ภัคคชนบท
– บิดาของสิงคาลกมานพบวช บรรลุพระอรหันต์
ออกพรรษา
– บัญญัติสิกขาบทเรื่องการผิงไฟของภิกษุ
– โปรดมาคันทิยาพราหมณ์และภรรยา จนขอบวชทั้ง ๒ คนแล้วได้บรรลุเป็นพระอรหันต์
– นางมาคันทิยาผู้เป็นธิดาผูกจิตอาฆาตในพระศาสดา
– เศรษฐีโกสัมพี ๓ คนตามไปฟังธรรมที่วัดเชตวันเมืองสาวัตถีบรรลุเป็นพระโสดาบันและได้สร้าง โฆสิตาราม ปาวาริการาม และกุกกุฏาราม ถวายที่โกสัมพี
พรรษาที่ ๙
จำพรรษา ที่โกสัมพี
– เรื่องนางสามาวดี ได้เป็นมเหสีพระเจ้าอุเทน ถูกนางมาคันทิยาวางแผนเผาทั้งปราสาทจนตาย
ออกพรรษา
– สงฆ์ที่โฆสิตาราม โกสัมพี แตกความสามัคคี
พรรษาที่ ๑๐
จำพรรษา ที่รักขิตวัน (ป่าปาริเลยยกะ) อยู่ระหว่างกรุงโกสัมพีกับกรุงสาวัตถี
– ช้างปาริเลยยกะและวานรถวายอุปัฏฐากพระพุมธองค์
ออกพรรษา
– หมู่สงฆ์ชาวโกสัมพีมาขอขมาต่อพระองค์ ทำให้สังฆสามัคคี
พรรษาที่ ๑๑
จำพรรษา ที่หมู่บ้านพราหมณ์ เอกนาลา ใต้เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ
ออกพรรษา ไม่ปรากฏหลักฐาน
พรรษาที่ ๑๒
จำพรรษา ที่ควงไม้สะเดา เมืองเวรัญชา
– ทรงไม่อนุญาตให้มีการบัญญัติสิกขาบท
ออกพรรษา
– เรื่องเอรกปัตตนาคราช
– พระนางปชาบดีเถรี ทูลลานิพพาน ประชุมเพลิง
– การอุปสมบท ๘ วิธี
พรรษาที่ ๑๓
จำพรรษา ที่จาลิกบรรพต เมืองจาลิกา
– เรื่องพระเมฆิยะ
ออกพรรษา
– แสดงมงคลสูตร ๓๘ ประการ
– แสดงกรณีเมตตาสูตร
– เรื่องพระพาหิยะทารุจิริยะ
– พระอัญญาโกณฑัญญะทูลลานิพพาน
พรรษาที่ ๑๔
จำพรรษา ที่วัดเชตวัน สาวัตถี
– สามเณรราหุลอุปสมบท
– ตรัสภัทเทกรัตตคาถา
– แสดงนิธิกัณฑสูตร
ออกพรรษา
– บัญญัติวิธีกรานกฐิน
– อนุญาตสงฆ์ รับการปวารณาปัจจัยเภสัชเป็นนิตย์
พรรษาที่ ๑๕
จำพรรษา ที่นิโคธาราม กรุงกบิลพัสดุ์
– เจ้าศากายะถวายสัณฐาคาร
– แสดงสัปปุริสธรรม ๗ ประการ
– เรื่องพระเจ้าสุปปพุทธะถูกธรณีสูบลงอเวจี
ออกพรรษา
– ไม่ปรากฏหลักฐาน
พรรษาที่ ๑๗
จำพรรษา ที่วัดเวฬุวัน
– พระทัพพมัลลบุตรทูลลานิพพาน
ออกพรรษา
– เรื่องพระวักกลิ
พรรษาที่ ๑๘
จำพรรษาที่จาลิกบรรพต เมืองจาลิกา
ออกพรรษา
– เสด็จเมืองอาฬาวี ครั้งที่ ๒
– โปรดธิดาช่างหูกบรรลุโสดาปัตติผล
– ช่างหูกผู้เป็นบิดาขอบวชสำเร็จอรหัตตผล
– ตรัสอริยทรัพย์ ๗ ประการ
พรรษาที่ ๑๙
จำพรรษาที่จาลิกบรรพต เขตเมืองจาลิกา
ออกพรรษา
– เรื่องโปรดโจรองคุลีมาล
– เรื่องสันตติมหาอำมาตย์บรรลุอรหัตตผลแล้วนิพพาน
พรรษาที่ ๒๐
จำพรรษาที่เวฬุวัน เมืองราชคฤห์
– พระอานนท์ได้เป็นอุปัฏฐากประจำพระองค์
– พระอานนท์ทูลขอพร ๘ ประการ
พรรษาที่ ๒๑-๔๕
จำพรรษา ที่วัดเชตวัน หรือ วัดบุพพาราม สลับกันไป
ออกพรรษา ที่จาริกไปตามตำบลต่างๆ เพื่อโปรดเวไนยสัตว์
ประมาณพรรษาที่ ๒๑ จำวัดที่บุพพารามสาวัตถี
– พระองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโทกข์ในที่ประชุมสงฆ์ทุกกึ่งเดือน ครั้งแรก
ประมาณพรรษาที่ ๒๖ พระราหุลนิพพาน
พรรษาที่ ๓๗ เทวทัตคิดปกครองสงฆ์
– วางแผนปลงพระชนม์พระศาสดา
– ปลงพระชนม์พระเจ้าพิมพิสาร
– พระเทวทัตถูกธรณีสูบ
พรรษาที่ ๓๘ แสดงสามัญญผลสูตรแก่อชาตศัตรู
– อชาตศัตรูแสดงตนเป็นพุทธมามกะ
– กรุงสาวัตถี
– อำมาตย์ก่อการขบถ
– พระเจ้าปเสนทิโกศลสิ้นพระชนม์
– พระเจ้าวิฑูฑภะฆ่าล้างวงศ์ศากยะ
– พระเจ้าวิฑูฑภะสิ้นพระชนม์
พรรษาที่๔๓ พระยโสธราเถรีนิพพาน
พรรษาที่๔๔ แสดงธรรมที่วัดเชตวัน
– ตอบปัญหาเทวดา
ออกพรรษา
– พระสารีบุตรทูลลานิพพาน
– พระสารีบุตรโปรดมารดาจนบรรลุโสดาปัตติผลพระสารีบุตรนิพพาน
– พระโมคคัลลานะถูกโจรที่เดียรถีย์จ้างมาทำร้าย
– พระโมคคัลลานะนิพพาน
– นางอัมพปาลีถวายอาราม นางอัมพปาลีบรรลุธรรม
พรรษาที่ ๔๕ ภิกษุจำพรรษารอบกรุงเวสาลี
– ตรัสอานุภาพอิทธิบาท ๔
– ทรงปลงอายุสังขาร ตรัสโพธิปักขิยธรรม ๓๗ ประการ
– นายจุลทะถวายสุกรมัททวะ
– ตรัสถึงสังเวชนียสถาน ๔ แห่ง
– วิธีปฏิบัติกับพุทธสรีระปัจฉิมโอวาทแก่ภิกษุ
– เสด็จปรินิพพาน
ที่มา : พุทธกิจ ๔๕ พรรษา จากเว็บไซต์ dharma-gateway.com ซึ่งระบุว่านำมาจากโพสท์ในกระทู้ลานธรรม มูลนิธิอภิธรรมมูลนิธิ โดย เณรวัส [15 ก.ค. 2546 ]
บทความแนะนำ นิพนธ์ ๔๕ พรรษา
