การอธิษฐานเข้าพรรษา หรือการอธิษฐานจำพรรษา คือการที่พระสงฆ์กล่าวคำอธิษฐานโดยตั้งใจว่าจะพักประจำอยู่ ณ ที่ใดที่หนึ่งตลอดระยะเวลาฤดูฝนที่มีกำหนดระยะเวลา 3 เดือนตามที่พระวินัยบัญญัติไว้ โดยไม่ไปค้างแรมที่อื่น หรือภาษาปากว่า จำพรรษา
การเข้าพรรษาตามปกติเริ่มนับตั้งแต่วันแรม 1 ค่ำ เดือน 8 ของทุกปี (หรือเดือน 8 หลัง ถ้ามีเดือน 8 สองหน) และสิ้นสุดลงในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 หรือวันออกพรรษา
สถานที่ทรงอนุญาตจำพรรษา
สถานที่ทรงอนุญาตให้จำพรรษานั้น พระพุทธองค์ทรงอนุญาตให้ภิกษุจำพรรษาอยู่ ณ สถานที่ ๆ เหมาะแก่สมณะวิสัย เช่น กุฏิ (กระท่อม) บ้าน (คำว่าบ้านไม่ได้หมายความว่าไปจำพรรษาร่วมกับชาวบ้าน หมายถึงบ้าน (ร้าง) หรือบ้านในสวน ในป่าหรือในอันเหมาะสม ซึ่งเมื่ออยู่จำพรรษาก็เรียกว่ากุฏิได้เช่นกัน) มีที่มุงที่บังแดดและฝน มีประตูปิดเปิด ถ้ำ ซึ่งสะดวกแก่การสัญจรเพื่อเที่ยวบิณฑบาต (ทุกวันวัดเต็มไปหมด จึงจำพรรษาในวัดกัน นอกจากนั้นยังมีสถานที่ที่ทรงผ่อนผันเป็นพิเศษสำหรับภิกษุที่กำลังเดินทาง เช่น
1. ในคอกสัตว์ (อยู่ในที่ของนายโคบาล)
2. เมื่อคอกสัตว์ย้ายไป ทรงอนุญาตให้ย้ายตามไปได้ (ถ้าไม่ย้ายตามก็อด แต่เมื่อพบวัดที่พระภิกษุรูปอื่นจำอยู่ด้วย ก็ทรงให้อยู่จำพรรษารวมกับพระภิกษุเหล่านั้น)
3. ในหมู่เกวียน
4. ในเรือ.
สถานที่ห้ามจำพรรษา
1. ในโพรงไม้
2. บนกิ่งหรือค่าคบไม้
3. กลางแจ้ง
4. ไม่มีเสนาสนะ (คือที่นอนที่นั่ง)
5. ในโลงผี
6. ในกลด (เช่น เต๊นท์ของนายโคบาล)
7. ในตุ่ม
คำอธิษฐานเข้าพรรษา
อิมัส๎มิง อาวาเส อิมัง เตมาสัง วัสสัง อุเปมิ (ว่า ๓ จบ)
“ข้าพเจ้าขอจำพรรษาในอาวาสนี้ตลอด ๓ เดือน”
คำปวารณาออกพรรษา
สังฆัมภันเต ปะวาเรมิทิฏเฐนะ วา สุเตนะ วา ปะริสังกายะ วา วะทันตุ มัง อายัสมันโต อะนุกัมปัง อุปาทายะ ปัสสันโต ปะฏิกกะริสสามิฯ
ทุติยัมปิภันเต สังฆัง ปะวาเรมิทิฏเฐนะ วา สุเตนะ วา ปะริสังกายะ วา วะทันตุ มัง อายัสมันโต อะนุกัมปัง อุปาทายะ ปัสสันโต ปะฏิกกะริสสามิฯ
ตะติยัมปิภันเต สังฆัง ปะวาเรมิทิฏเฐนะ วา สุเตนะ วา ปะริสังกายะ วา วะทันตุ มัง อายัสมันโต อะนุกัมปัง อุปาทายะ ปัสสันโต ปะฏิกกะริสสามิฯ
การเข้าจำพรรษานั้น เป็นเรื่องของพระสงฆ์โดยเฉพาะ แต่อุบาสกอุบาสิกาจะอธิษฐานเข้าพรรษาก็ไม่ผิด ที่ว่าไม่ผิด เพราะไม่ได้ทำชั่วด้วยกาย วาจา ใจ ไม่เกิดโทษใด ๆ อาจจะเป็นผลดีต่อครอบครัวและสุขภาพเสียอีก
ดีต่อครอบครัว เพราะจะได้อยู่พร้อมหน้าพร้อมตากันในครอบครัว ภรรยาก็ไม่ต้องกังวลว่าสามีจะไปค้างคืนที่อื่น มีเวลาให้ครอบครัว ทำกิจกรรมดี ๆ ร่วมกันในครอบครัว
ดีต่อสุขภาพ ไม่ต้องคิดที่จะไปเที่ยวเตร่ทำอะไรที่เป็นเหตุให้บั่นทอนต่อสุขภาพ ตัดความกังวลในเรื่องอื่น ๆ ออกไป หันมาใส่ใจต่อสุขภาพตนเอง ยิ่งปัจจุบันนี้สถานะการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 ยังน่าเป็นห่วงอยู่ การอธิษฐานเข้าพรรษาโดยการไม่เดินทางข้ามจังหวัดหรือไปค้างคืนที่อื่น ก็เป็นกิจกรรมหนึ่งที่ลดความเสี่ยงของการติดเชื้อ ลดการแพร่กระจายของโรคได้ในระดับหนึ่ง
ข้อปฏิบัติที่อุบาสกอุบาสิกาควรทำในช่วงเข้าพรรษา
- หมั่นทำบุญตักบาตร ให้ทาน
- งดเหล้า งดเครื่องดื่มที่บั่นทอนต่อสุขภาพ
- งดอบายมุขอันเป็นเหตุให้เสียทรัพย์
- สมาทานศีลห้า
- สวดมนต์ไหว้พระ ทำสมาธิภาวนาตามสมควร
การที่อุบาสกอุบาสิกาได้อธิษฐานเข้าพรรษาแล้วนั้น แม้ไม่สามารถปฏิบัติได้ตามข้อควรปฎิบัติข้างต้นตามที่แนะนำไปก็ไม่เกิดโทษต่อการเข้าพรรษา แต่จะมีโทษตามข้อนั้น ๆ เช่น ไม่ให้ทานก็ไม่ได้บุญกลายเป็นคนตระหนี่ ไม่รักษาศีลห้าก็ไม่เกิดบุญหรือเกิดโทษจากการละเมิดศีลข้อนั้น ๆ เอง เช่น ดื่มสุรา ทำให้เสียทรัพย์ บั่นทอนสุขภาพ ขาดสติปัญญา เป็นต้น แต่หากได้อธิษฐานไว้ว่าจะปฎิบัติตนอย่างไร ควรปฎิบัติให้ได้ตามคำอธิษฐานนั้น ๆ โดยเฉพาะต้องไม่ไปค้างคืนที่อื่น (ถ้าได้กล่าวคำอธิษฐานเข้าพรรษาตามแบบที่พระกล่าว)
บทความแนะนำ…เรื่องน่ารู้ ถาม-ตอบ เกี่ยวกับวันเข้าพรรษา ???
