ตำนานโบราณกล่าวว่า (ไม่รู้โบราณจากไหนนะครับ) อิ่นหรืออิ้นเป็นเทพที่มีการกล่าวถึงในศาสนาฮินดู เป็นผู้มีอิทธิฤทธิ์มาก จนทำให้เหล่าเทวดาชั้นฟ้าพาเดือดร้อน เหล่าเทพบนสวรรค์จึงฟากันไปฟ้องพระนารายณ์ เมื่อพระนารายณ์ทราบเช่นนั้นจึงปล่อยจักรฟันอิ่นเทพขาดเพื่อสยบอิทธิฤทธิ์ ทำให้ตัวอิ่นจึงแยกออกจากกัน แต่ภายหลังได้กลับมาพบกันอีก ซึ่งต่างฝ่ายต่างโผเข้ากอดกันอย่างเหนียวแน่น
ต่อมาเกจิอาจารย์ทั้งหลายได้อาศัยคตินี้ จึงได้สร้าวอิ่นขึ้นมาเป็นรูปชายหญิงกอดกันอย่างเหนียวแน่นด้วยความรักคนึงหากัน
ตำนานนี้ ได้จากใบฝอยอิ้นคู่รุ่นแรก เนื้อผงพรายกุมาร อาบรักน้ำเกลี้ยง หลวงปู่ครูบาบุดดา วัดหนองบัวคำ จ.ลำพูน (รูปภาพประกอบไม่เกี่ยวครับ)
ผมมาพิจารณาดูแล้ว ก็ไม่ค่อยชัดเจนเท่าไหร่ครับ อีกอย่างในศาสนาฮินดูที่ประเทศอินเดียเขาก็ไม่ได้ให้ความสำคัญกับอิ่นมากนัก ผมพิจารณาว่า อิ่น น่าจะเป็นความเชื่อของคนท้องถิ่นคือชาวล้านนาเอง เป็นของชาวล้านนามาแต่โบราณ เราจะสังเกตเห็นว่า ทั้งชื่อเรียกก็เป็นภาษาท้องถิ่น คาถาสวดบูชาก็เป็นภาษาท้องถิ่น และที่อื่นก็ไม่มีอิ่นมาแต่โบราณ ถ้ามีก็เป็นการสร้างในยุคหลังเท่านั้นครับ ผมพลาดอะไรต้องขออภัยด้วยครับ
แต่ที่ผมเชื่อมั่น อิ่น เป็นสัญลักษณ์แห่งความรัก เป็นสัญลักษณ์แห่งความอาลัยรัก มหาเสน่ห์ เมตตามหานิยม คนเห็นต้องมีอมยิ้มบ้างล่ะ
