การเติมน้ำมันตะเกียงเป็นการแสดงออกถึงการเคารพบูชาอย่างหนึ่ง ด้วยการถวายประทีปหรือแสงสว่างเป็นพุทธบูชา ซึ่งเราจะเห็นได้เมื่อเราเดินทางเข้าไปในวัดบางแห่งจะมีให้เติมน้ำมันตะเกียงถวายพระ ถวายเป็นพุทธบูชา
การเติมน้ำมันตะเกียงถวายพระ เป็นการบูชาพระพุทธเจ้าแบบโลก ๆ หรือจะเรียกว่าอย่างหยาบ ๆ ก็ว่าได้ เพราะทุกวันนี้แสงสว่างจากตะเกียง ธูป เทียน แทบที่จะไม่มีความจำเป็นแล้ว นอกจากนั้นยังสร้างมลภาวะแก่อากาศ สถานที่ ทำให้โลกร้อน สิ้นเปลืองทรัพยากรโลก เป็นภาระในการเก็บกวาดและการป้องกันอัคคีภัยอีกด้วย แต่ถึงนั้น พุทธศาสนิกชนจำนวนไม่น้อยนิยมเติมน้ำมันตะเกียงบูชาพระ
แม้การเติมน้ำมันตะเกียงเป็นอามิสบูชา คือการบูชาที่ต้องใช้สิ่งของและดูเหมือนจะไม่มีความจำเป็น แต่ถึงอย่างนั้นหากทำด้วยจิตระลึกถึงคุณแห่งพระรัตนตรัยจริง ๆ หมายความว่าขณะที่ทำระลึกถึงคุณของพระรัตนตรัยมีพระพุทธเจ้าเป็นต้น การระลึกถึงคุณแห่งพระพุทธเจ้านั้น ท่านว่าเป็นอารมณ์แห่งกรรมฐานอย่างหนึ่ง การปฏิบัติกรรมฐานนั้นแลเป็นการปฏิบัติบูชาอย่างหนึ่ง และพระพุทธเจ้าทรงสรรเสริญการปฏิบัติบูชายิ่งกว่าบูชาด้วยสิ่งของภายนอก (แต่ก็ไม่ได้ปฏิเสธการบูชาด้วยสิ่งของหรืออามิสบูชา ไม่ได้ว่าอามิสบูชาไม่ดี)
ถึงกระนั้น เราก็ต้องมาดูเจตนาของการปฏิบัติกรรมฐานที่เรียกว่าพุทธนุสสติว่าท่านมุ่งหมายอย่างไร คร่าว ๆ ได้แก่ เป็นการทำจิตให้เป็นสมาธิ ตั้งมั่นในกุศลธรรม ขจัดนิวรณ์หรือสิ่งที่จะดึงจิตให้ตกต่ำ กำจัดพยาบาท สรุปง่าย ๆ คือ จิตระลึกพระพุทธเจ้าผู้ทรงสงบระงับจากกิเลสดีกว่าไประลึกถึงเรื่องอื่น หรือบุคคลอื่นที่ทำให้เกิดกิเลสหรือความไม่สงบวุ่นวาย
รวมความว่า หากคุณต้องเติมน้ำมันตะเกียงบูชา อย่าเพียงแค่แสดงกิริยาทางกายอย่างเดียว ควรแสดงกิริยาทางจิตด้วยคือระลึกถึงพระพุทธของพระพุทธเจ้า น้อมจิตระลึกถึงพระพุทธคุณจริง ๆ จึงจะเป็นการบูชาพระพุทธเจ้าด้วยกายและใจ
คาถาบูชาพระ เติมน้ำมันตะเกียง
พุทธะปูชา มะหาเตชะวันโต
ธัมมะปูชา มะหาปัญญะวันโต
สังฆะปูชา มหาโภคะวาโห
มะหาเตชา มะหาปัญญา มะหาโภคา ภะวันตุ เม
อานิสงส์ของการเติมน้ำมันตะเกียงบูชาพระ
สำหรับอานิสงส์ของการเติมน้ำมันตะเกียงบูชาพระ หรือการถวายน้ำมันตะเกียงบูชาพระนั้น เชื่อว่านำมาซึ่งแสงสว่างแห่งชีวิตทั้งด้านกายและจิตใจ ทั้งด้านสิ่งที่เป็นรูปธรรมภายนอกและภายในคือจิตใจ ส่งเสริมสติปัญญาคือแสงสว่างที่ไม่มีแสงสว่างอื่นยิ่งกว่า เป็นแสงสว่างจากภายในที่เข้าถึงได้ทุกที่ทุกเวลา ขจัดอุปสรรคต่าง ๆ ของชีวิต นำมาซึ่งความรุ่งเรือง ทำให้เป็นผู้มีผิวพรรณดีรัศมีสวยงาม มีชื่อเสียงดีงาม ตามด้วยบริวารที่รักใคร่
หากได้เจริญพุทธานุสสติเป็นพุทธบูชา นอกจากเป็นการพัฒนาจิตให้เข้มแข็ง ผ่องใส ตั้งมั่นในความดีไม่มีความพยาบาทแล้ว กล่าวกันว่า การบูชาพระพุทธเจ้านำมาซึ่งเดช การบูชาพระธรรมนำมาซึ่งปัญญา การบูชาพระสงฆ์นำมาซึ่งโภคาทั้งหลาย ตามคาถาบูชาพระ เติมน้ำมันตะเกียงที่ว่า พุทธะปูชา มะหาเตชะวันโต ธัมมะปูชา มะหาปัญญะวันโต สังฆะปูชา มหาโภคะวาโห
อานิสงส์ของการเติมน้ำมันตะเกียงบูชาพระ แม้พระพุทธเจ้าไม่ได้ตรัสจำแนกไว้โดยละเอียด แต่พึงเข้าใจว่า การทำทุกอย่างไม่ไร้ผล ไม่ว่าดีหรือชั่ว คนเราย่อมได้รับผลของกรรมที่ตนได้ทำไว้ การเติมน้ำมันตะเกียงบูชาพระก็เช่นกัน จิตของผู้บูชาย่อมผ่องใส เมื่อผ่องใสแล้วความสุขย่อมเกิดขึ้นทั้งในปัจจุบันและในอนาคต