การนับจำนวนตัวเลขในภาษาบาลี...วิธีนับปกติสังขยา -

เห็นว่าบทความนี้มีประโยชน์ โปรดแชร์....

การนับจำนวนตัวเลขในแต่ละภาษาไม่เหมือนกัน แม้แต่การเขียนก็แตกต่างกัน ในภาษาบาลีมีวิธีการพิเศษ มีศัพท์เฉพาะเรียกตัวเลขว่า “สังขยา” คือตัวเลขหรือการนับ เมื่อมีจำนวนมากขึ้นก็นำจำนวนตัวเลขมาต่อกัน โดยใช้ศัพท์คือ “อุตตร”และ “อธิก” เป็นตัวเชื่อม ที่สำคัญการนับหรือที่ภาษาบาลีเรียกว่าสังขยานั้นใช้ตัวอักษรแทนตัวเลขเช่นเลข 1 ภาษาบาลีใช้คำว่า “เอก” มีหลายคนที่ชื่อเอก หากจะแปลตามความหมายก็ต้องบอกว่าหมายถึงลูกชายคนแรกนั่นเอง ในชั้นนี้หากผู้เริ่มศึกษาสนใจจำคำศัพท์ที่ใช้แทนตัวเลขได้ก็จะสะดวกในการนับจำนวนที่มากขึ้นไปด้วย

สังขยา หมายถึงศัพท์ที่เป็นเครื่องกำหนดนับนามนามแบ่งออกเป็น 2 อย่างคือ
1. ปกติสังขยา (Cardinals) คือการนับโดยปกติ เป็นต้นว่า หนึ่ง สอง สาม สี่ ห้า, สำหรับนับนามนามให้รู้ว่ามีประมาณเท่าใด ปกติสังขยานี้ ในคัมภีร์ศัพทศาสตร์ท่านแบ่งเป็น 2 พวก ตั้งแต่ เอก ถึง จตุ จัดเป็นสัพพนาม ตั้งแต่ ปญฺจ ไป เป็นคุณนาม
2.ปูรณสังขยา (Ordinals) คือการนับนามนาม ที่เต็มในที่นั้น ๆ คือ นับเป็นชั้น ๆ เป็นต้นว่า ที่หนึ่ง ที่สอง ที่สาม ที่สี่ ที่ห้า ปูรณสังขยา เป็นคุณนามทั้งหมด

วิธีนับปกติสังขยา

เอก                             1
ทฺวิ                             2
ติ                                3
จตุ                              4
ปญฺจ                           5
ฉ                                 6
สตฺต                            7
อฏฺฐ                           8
นว                               9
ทส                             10
เอกาทส                     11
ทฺวาทส, พารส          12
เตรส                          13
จตุทฺทส, จุทฺทส        14
ปญฺจทส, ปณฺณรส    15
โสฬส                        16
สตฺตรส                      17
อฏฺฐารส                    18
เอกูนวีสติ, อูนวีส     19
วีส,   วีสติ                20
เอกวีสติ                    21
ทฺวาวีสติ, พาวิสติ    22
เตวีสติ                      23
จตุวีสติ                     24
ปญฺจวีสติ                  25
ฉพฺพีสติ                  26
สตฺตวีสติ                  27
อฏฺฐวีสติ                  28
เอกูนตฺตึส, อูนตฺตึส 29
ตึส, ตึสติ                 30
เอกตฺตึส                   31
ทฺวตฺตึส, พตฺตึส       32
เตตฺตึส                     33
จตุตฺตึส                    34
ปญฺจตฺตึส                 35
ฉตฺตึส                      36
สตฺตตฺตึส                 37
อฏฺฐตฺตึส                 38
เอกูนจตฺตาฬีส, อูนจตฺตาฬีส    39
จตฺตาฬีส, ตาฬีส     40
เอกจตฺตาฬีส            41
เทวฺจตฺตาฬีส            42
เตจตฺตาฬีส              43
จตุจตฺตาฬีส             44
ปญฺจจตฺตาฬีส          45
ฉจตฺตาฬีส               46
สตฺตจตฺตาฬีส          47
อฏฺฐจตฺตาฬีส          48
เอกูนปญฺญาส, อูนปญฺญาส    49
ปญฺฐาส, ปณฺณาส 50
สฏฺฐี                         60
สตฺตติ                      70
อสีติ                         80
นวุติ                          90
สตํ                          100
สหสฺสํ                   1000
ทสสหสฺสํ            10000
สตสหสฺสํ, ลกฺขํ 100000
ทสสตสหสฺสํ   1000000
โกฏิ                       โกฏิ