มีผู้ส่งข้อความเข้ามาสอบถามทางไลน์ว่า สัตว์เดรัจฉานทำบุญได้ไหม ? ทำแล้วได้บุญไหม ?
ผมเองก็ไม่ได้ศึกษามามากขนาดนั้น พระอภิธรรมก็ไม่ได้ศึกษามา ขอตอบตามความรู้ที่อยู่ โดยขอตัวอย่างที่เคยได้อ่านมาประกอบบ้าง
สัตว์เดรัจฉานทำบุญได้ไหม ?
ข้อนี้ได้แต่แน่นอน เรื่องนี้มีตัวอย่างมากมายดังเรื่องที่ลิงถวายน้ำผึ้งที่ไม่มีตัวอ่อนแด่พระพุทธเจ้า ช้างอุปฐากพระพุทธเจ้า ซึ่งเรื่องย่อมีอยู่ว่า
พระภิกษุในวัดโฆสิตาราม กรุงโกสัมพี ทะเลาะวิวาทกัน ประพฤติตนเป็นผู้สอนยาก พระพุทธเจ้าทรงระอาพระทัยจึงเสด็จไปจำพรรษาอยู่ในป่าแถบหมู่บ้านปาลิเลยยกะ โดยมีพญาช้างปาลิเลยยกะคอยปรนนิบัติ เมื่อลิงเห็นเข้าก็นำรวงผึ้งไปถวายบ้างแต่ปรากฏว่าพระพุทธเจ้าไม่รับเพราะว่าในรวงผึ้งมีตัวอ่อนอยู่เมื่อลิงรู้ดังนั้นก็ดึงตัวอ่อนออกจากรวงผึ้งแล้วนำไปถวายพระพุทธเจ้าอีกครั้ง พระพุทธเจ้ารับรวงผึ้งที่ลิงนำมาถวาย ครั้นออกพรรษา พระอานนท์พร้อมด้วยคณะพระภิกษุได้มากราบทูลอาราธนาพระพุทธองค์เสด็จกลับพระเชตวันมหาวิหาร พระพุทธองค์รับอาราธนาจึงเสด็จกลับ ในขณะที่พระพุทธองค์และคณะหมู่สงฆ์กำลังจะออกจากป่า พญาช้างได้เดินตามพระพุทธองค์แต่พระพุทธองค์ทรงห้ามและตรัสให้กลับไปอยู่ป่าทำให้พญาช้างเสียใจล้มลงขาดใจตายไปเกิดเป็นเทพบุตรบนสวรรค์(ส่วนลิงที่ถวายรวงผึ้งแก่พระพุทธเจ้าได้ตกจากต้นไม้จนทิ่มตอไม้แหลมตาย แต่บุญกุศลที่ทำไว้ก็ไปเกิดเป็นเทพบุตรบนสวรรค์เช่นกัน) บรรดาพระภิกษุผู้ว่ายากเมื่อทราบว่าพระพุทธองค์เสด็จกลับมายังพระเชตวันมหาวิหาร ก็รีบเดินทางมาเข้าเฝ้าเพื่อแสดงความสำนึกผิด
จากเหตุการณ์ จึงเป็นต้นกำเนิดพระพุทธรูปปางปาลิไลยก์ คือ เป็นพระพุทธรูปอยู่อิริยาบถประทับนั่งบนก้อนศิลา พระบาททั้งสองวางอยู่บนดอกบัว พระหัตถ์ซ้ายวางคว่ำบนพระชานุ (เข่า) พระหัตถ์ขวาวางหงายบนพระชานุ มีรูปช้างหมอบใช้งวงจับกระบอกน้ำ และ อีกด้านหนึ่งมีลิงถือรวงผึ้งถวาย
อีกเรื่อง โฆสกะเทพบุตร เรื่องนี้ยาว แต่ประมาณว่า สุนัขได้เห่าขับไล่สัตว์ร้ายน้อยใหญ่ไม่ให้มาทำร้ายพระปัจเจกพุทธเจ้า ด้วยอานิสงส์ผลบุญนั้นจึงได้เกิดเป็นโฆสกะเทพบุตร
อีกเรื่อง ค้างคาว 500 ตัว (หมายความว่าจำนวนมากนับร้อย) ฟังพระอภิธรรมที่พระสงฆ์สาธยายในถ้ำ มีจิตเลื่อมใสมีใจเป็นกุศลแต่ก็หล่นลงมาตาย (อาจจะฟังเพลิน เป็นสมาธิหรือมีจิตปล่อยวางในเบญจขันธ์ แต่มีใจเป็นกุศลเพลิดเพลินในการฟังธรรมหรือบทสวดนั้น) หล่นลงมาตายได้เกิดเป็นเทพบุตร จากนั้นในยุคพระพุทธเจ้าองค์ปัจจุบันได้เกิดมาเป็นบริวารของพระสารีบุตรได้บรรลุธรรมในที่สุด
สัตว์เดรัจฉานทำบุญแล้วได้บุญไหม
ผมว่าการทำความดี หรือทำบุญนั้นไม่เปล่าประโยชน์แน่นอน อย่างน้อยก็เป็นการทำสิ่งที่ปราศจากโทษ เป็นประโยชน์ต่อตนเองและผู้อื่น แต่จะได้บุญมากหรือน้อยนั้นขึ้นอยู่เจตนาเป็นที่ตั้งด้วย
- หากสัตว์ถูกบังคับให้ทำ เช่น บังคับให้ช้างใส่บาตร หรือสั่งให้สุนัขช่วยคน ไม่ได้เกิดขึ้นจากเจตนาของสัตว์เองเป็นเบื้องต้น อาจจะได้บุญน้อย ผมไม่กล่าวว่าไม่ได้บุญเลย แม้สัตว์ไม่รู้จักว่าสิ่งที่ทำนั้นเป็นบุญ แต่มีความตั้งใจทำตามคำสั่งโดยดี การกระทำนั้นเป็นนั้นก็เป็นการกระทำที่ปราศจากโทษ เป็นประโยชน์ต่อผู้อื่น การกระทำนั้นย่อมไม่ไร้ผล
- หากการกระทำนั้นเกิดขึ้นจากเจตนาของสัตว์เอง แม้สัตว์ไม่รู้บุญบาปแต่มีเจตนาในการกระทำด้วยตนเอง เช่น สุนัขเห็นคนตกน้ำแล้วกระโดดลงไปช่วย วิ่งไปตามให้คนมาช่วย หรือแม้แต่เห่าให้คนอื่นได้ยินเพื่อให้มาช่วย แบบนี้ได้บุญมากกว่าข้อที่ 1
- มีสัตว์พิเศษบางจำพวกที่รู้จักบาปบุญคุณโทษ ได้แก่พระโพธิสัตว์ หรือพระมหาสัตว์ที่เสวยพระชาติเป็นสัตว์ต่าง ๆ พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นงูหรือพญานาคแต่ไม่ทำร้ายคนอื่นเพราะกลัวผิดศีลหรือกลัวบาป พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นช้างไม่ทำร้ายคนที่ยิงตนเองเพราะเกรงกลัวต่อบาป มหาสัตว์เหล่านี้เป็นผู้รู้จักบาปบุญคุณโทษ ทำบุญจึงได้บุญมากชนิดที่เรียกว่ามหาบารมีเลยที่เดียว
