ในหนังสือมิลินทปัญหา ซึ่งเป็นปกรณ์พิเศษ พระนาคเสนได้ตอบปัญหาแก่พระเจ้ามิลินทร์ เรื่องคุณสมบัติของผู้ที่จะสำเร็จเป็นพระอรหันต์ โดยได้เปรียบเทียบกับองค์คุณแห่งไก่ 5 ประการ ไว้ดังนี้
องค์แห่งไก่ 5 ประการ
- เมื่อยังเช้ามืดอยู่ ไก่ก็ซ่อนเร้นอยู่ในรัง ยังไม่ลงดินหากินอาหาร
- เมื่อรุ่งสว่างแล้ว จึงค่อยลงเดินเที่ยวหากินอาหาร
- เมื่อจะกินอาหาร ใช้ตีนคุ้ยเขี่ยดินแล้วจึงค่อยจิกกิน
- ไก่แม้มีตาใสสว่าง มองในเวลากลางวันเห็นได้ถนัด แต่พอตกกลางคืนกลับตาฟางเหมือนตาบอด
- แม้จะถูกปาด้วยก้อนดินหรือท่อนไม้ หรือถูกตะเพิดไม่ให้เข้ารัง ก็มิได้ทิ้งรังของตน ยังวนเวียนอยู่แถวนั้น
เปรียบด้วยผู้ประกอบด้วยบุคคลผู้ประกอบด้วยองค์สมบัติ 5 ประการ
- เมื่อยังเช้ามืดอยู่ ก็ปัดกวาดสถานที่อยู่ทั่วทั้งบริเวณ จัดตั้งเครื่องใช้เครื่องสอย มีน้ำดื่ม น้ำล้างเท้าเป็นต้นให้เข้าระเบียบดี แล้วจึงอาบน้ำชำระร่างกายให้สะอาดหมดจด แล้วทำการบูชา กราบไหว้ปูชนียวัตถุให้เป็นกิจวัตรประจำวัน
- เมื่อรุ่งสว่างแล้ว ก็ทำกรณียกิจ มีอาชีวกรรมเป็นต้น ตามหน้าที่ของตน ๆ
- มีการพิจารณา าหารก่อนแล้วจึงบริโภค
- เป็นผู้ตาไม่บอด ก็ทำเหมือนคนตาบอด อยู่ที่ไหนก็ตามสำรวมอินทรีย์ ไม่ยินดีแม้ในอารมณ์อันน่าปรารถนา อันเป็นที่ตั้งแห่งความกำหนัดยินดี ไม่ยินร้ายในอารมณ์อันไม่น่าปรารถนา อันเป็นที่ตั้งแห่งความขึ้งเครียดเกลียดชัง มีใจเป็นกลาง ไม่หวั่นไหว
- จะทำอะไร อยู่ที่ไหน ในสภาวะใดก็ตาม ไม่ทิ้งโยนิโสมนสิการ เหมือนไก่ไม่ทิ้งรังของตน
องคคุณแห่งไก่ 5 ประการนี้ ผู้เขียนเคยอ่านเจอในหนังสือคลังปริยัติ แต่ไม่ทราบสำนักไหนพิมพ์ไว้ ซึ่งมีทั้งหมด 3 เล่ม ซึ่งในหนังสือคลังปริยัตินั้น ได้รวมองคคุณหรือคุณสมบัติของสิ่งต่าง ๆ ไม่ว่าคนหรือสัตว์ตลอดถึงสิ่งของ สถานที่ เช่นองคคุณแห่งภูเขาเป็นต้น
