พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร หรือเรียกสั้น ๆ ว่า พระแก้วมรกต ถือว่าเป็นพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองของประเทศไทยรามาช้านานแล้ว ปัจจุบันพระแก้วมรกตประดิษฐานอยู่ในวัดพระศรีรัตนศาสดาราม (หรือ วัดพระแก้ว) ในพระบรมมหาราชวัง กรุงเทพมหานคร
เหรียญพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร หรือเหรียญแก้วมรกตนี้ มีการสร้างขึ้นเป็นครั้งแรกเมื่อ ปี พ.ศ.2475 ซึ่งไดัสร้างขึ้นในคราวฉลองกรุงเทพมหานครครบ 150 ปี ใน ปี พ.ศ.2470 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 7 แห่งราชวงศจักรี ทรงแต่งตั้งคณะกรรมการขึ้นเพื่อปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ให้ทันงานสมโภชกรุงเทพมหานคร ซึ่งจะมีอายุครบ 150 ปี ใน พ.ศ.2475 ไดัโปรดเกล้าฯ ตั้งสมเด็จพระบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธ์ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต ทรงเป็นประธานกรรมการในการดำเนินงาน
คณะกรรมการได้ประมาณงบที่จะต้องใช้ในการปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนศาสดารามในครั้งนี้ เป็นเงิน 600,000 บาท ในกาลนี้ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชศรัทธา อุทิศพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ เป็นเงิน 200,000 บาท เป็นทุนในการปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนศาสดารามในครั้งนี้ คณะรัฐบาลอนุมัติเงินแผ่นดินสมทบทุนในการปฏิสังขรณ์อีก 200,000 บาท สำหรับส่วนที่ยังขาดอยู่ทรงพระราชทานวโรกาส ที่จะให้พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าราชบริพาร และประชาชนทั่วไปได้มีโอกาสที่จะบำเพ็ญบุญร่วมกัน ให้กระทรวงพระคลังมหาสมบัติทำหน้าที่หลัก ดำเนินการโฆษณาประกาศประชาสัมพันธ์แจ้งข่าวบอกบุญ ซึ่งปรากฏตามข้อความเชิญชวนในใบปลิว ที่โรงพิมพ์บำรุงนุกูลกิจพิมพ์ถวาย เมื่อปี พ.ศ.2473 ความว่า
“…..โดยให้กระทรวงพระคลังมหาสมบัติจัดพนักงานรับเรี่ยไร โดยมีใบเสร็จ และ เหรียญพระแก้วตอบแทน เป็นที่ระลึก ตามชั้นและจำนวนเงินที่บริจาค ดังต่อไปนี้
เหรียญพระแก้วมรกต รุ่นแรก ปี 2475 ที่ระลึกฉลองกรุงรัตนโกสินทร์ครบ 150 ปี มีลักษณะเป็นเหรียญกลมขอบเรียบ ด้านหน้า เป็นรูปองค์พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรทรงเครื่องวสันตฤดูหรือฤดูฝน แบบนูนต่ำ องค์พระมีฐานบัวคว่ำบัวหงายรองรับ มีผ้าทิพย์ ภายในซุ้ม ลักษณะเดียวกับซุ้มของพระพุทธชินราช พิษณุโลก มีพุ่มดอกไม้อยู่บนพื้นเหรียญโดยรอบ เชื่อกันว่าผู้กำหนดรูปแบบของเหรียญพระแก้วมรกตนี้ คือสมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส
ด้านหลังของเหรียญ เป็นยันต์รูปกงจักร มีอักษรจารึก อัฏฐังคิกมรรค หรือที่เรียกกันทั่วไปว่า มรรค 8 มีอักษรขอมที่ปรากฏในยันต์ อ่านได้ความว่า
ทิ คือ สัมมาทิฐิ
สํ คือ สัมมาสังกัปโป
วา คือ สัมมาวาจา
กํ คือ สัมมากัมมันโต
อา คือ สัม อาชิโว
วา คือ สัมมา วายาโม
ส คือ สัมมา สติ
สํ คือ สัมมาสมาธิ
นอกจากนั้นยังมีพระเกจิอาจารย์มากมาย ถือว่าเป็นหนึ่งในพิธีการที่ยิ่งใหญ๋ที่สุดในประวัติศาสตร์ก็ว่าได้
พระแก้วมรกต เป็นพระเครื่อง พระบูชาอีกองค์หนึ่ง ที่ผมแนะนำให้นำมาบูชา เพราะประแก้วมรกตถือว่าเป็นพระพุทธรูปคู่บ้านประจำเมือง เป็นพระหลักพระประธานของประเทศไทย
